Roald Dahl

Roald Dahl
Data i miejsce urodzenia	13 września,1916 Llandaff
Data i miejsce śmierci	23 listopada 1990 Oxford
Narodowość	Anglia

Roald Dahl (ur. 13 września 1916 w Llandaff, zm. 23 listopada 1990 w Oksfordzie) – brytyjski pisarz, scenarzysta i publicysta pochodzenia norweskiego; podpułkownik (wing commander) RAF, as myśliwski II wojny światowej.

Urodził się w rodzinie norweskich imigrantów mieszkających na terenie Walii. Gdy miał trzy lata, zmarł jego ojciec załamany śmiercią córki. To wydarzenie miało duży wpływ na Dahla – wielu bohaterów jego książek było sierotami.

W 1933 r. ukończył szkołę średnią, lecz zamiast college’u wybrał pracę w Shell Oil Company. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do Royal Air Force (RAF) i trafił na front afrykański. W 1942 r. przeniósł się do Waszyngtonu, gdzie został attaché wojskowym (lotniczym). Był brytyjskim szpiegiem, który uwodził bogate Amerykanki, i pisał propagandowe teksty. Szybko dał się poznać jako ekscentryk i miłośnik wystawnych balów.

W czasie pobytu w Waszyngtonie poznał C.S. Forestera, który zachęcił go do pisania. Sławę zdobył jako pisarz. Wydał dwie autobiografie, dwie powieści dla dorosłych i kilkanaście książek dla dzieci. Te najsłynniejsze to Charlie i fabryka czekolady, Wiedźmy, Matylda, The BFG (wydana w Polsce pod 3 różnymi tytułami), Czarodziejski palec, Charlie i wielka szklana winda, Danny mistrz świata, Fleje, Uki włóż i Fantastyczny pan Lis. W dwóch książkach (Boy oraz Charlie i fabryka czekolady) opisał swoje dzieciństwo. W Boyu przedstawił niezbyt dobry dla dzieci system edukacji. Natomiast do napisania Charliego i fabryki czekolady zainspirowała go wizyta delegacji fabryki czekolady w szkole oraz próby smakowe wyrobów czekoladowych, których uczestnikami byli uczniowie.

Dahl dorabiał, pisząc teksty dla Hollywood. Stworzył wiele scenariuszy filmowych, m.in. do serialu Alfred Hitchcock przedstawia (1955) oraz obrazu z Jamesem Bondem – Żyje się tylko dwa razy.

Był dwukrotnie żonaty – z aktorką Patricią Neal (1953–1983) i Felicity Ann d’Abreu Crosland (1983–1990). Felicity przyczyniła się do późniejszej ekranizacji powieści Dahla.

Zmarł na białaczkę w 1990 r. w Oksfordzie. Został pochowany z ulubionymi rekwizytami – kijami do snookera, burgundem, ołówkami, czekoladkami i piłą tarczową[1][2]. W 2020 jego rodzina przeprosiła za jego antysemickie wypowiedzi[3].

Książki dla dzieci

• 1943 The Gremlins
• 1961 James and the Giant Peach – Jakubek i brzoskwinia olbrzymka lub Kuba i ogromna brzoskwinia lub James i ogromna brzoskwinia
• 1964 Charlie and the Chocolate Factory – Karol i fabryka czekolady lub Charlie i fabryka czekolady
• 1966 The Magic Finger – Czarodziejski palec
• 1970 Fantastic Mr Fox – Wspaniały pan Lis albo Fantastyczny pan Lis
• 1972 Charlie and the Great Glass Elevator – Karol i wielka szklana winda albo Charlie i wielka szklana winda
• 1975 Danny, the Champion of the World – Danny mistrz świata
• 1978 The Enormous Crocodile – Krokodyl olbrzymi
• 1980 The Twits – Państwo Głuptakowie lub Fleje lub Państwo Burakowie i inne historie
• 1981 George’s Marvellous Medicine – Magiczne lekarstwo George’a lub Cudowne lekarstwo George’a
• 1982 The BFG – Wielkomilud lub BFO
• 1983 The Witches – Czarownice lub Wiedźmy
• 1985 The Giraffe and the Pelly and Me – Żyrafa, Peli oraz ja
• 1988 Matilda – Matylda
• 1989 Esio Trot – Uki włóż
• 1990 The Vicar of Nibbleswicke
• 1991 The Minpins, inny tytuł Billy and the Minpins – Billy i Miniputki

Powieści dla dorosłych

• 1948 Sometime Never: A Fable for Supermen
• 1979 My Uncle Oswald – wyd. pol. Wuj Oswald, tłum. Andrzej Grabowski, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989

Zbiory opowiadań

• 1946 Over To You: Ten Stories of Flyers and Flying
• 1953 Someone Like You
• 1953 Lamb to the Slaughter
• 1960 Kiss Kiss
• 1969 Twenty-Nine Kisses from Roald Dahl
• 1974 Switch Bitch – wyd. pol. Cuda i dziwki, tłum. Andrzej Grabowski, GiG, 1990
• 1977 The Wonderful Story of Henry Sugar and Six More – wyd. pol. Zdumiewająca historia Henry’ego Sugara, tłum. Jerzy Łoziński, Zysk i S-ka, 2007
• 1978 The Best of Roald Dahl
• 1979 Tales of the Unexpected – wyd. pol. Niespodzianki, tłum. Ariadna Demkowska-Bohdziewicz, Książka i Wiedza, 1984
• 1980 More Tales of the Unexpected
• 1983 Roald Dahl’s Book of Ghost Stories
• 1986 The Roald Dahl Omnibus
• 1986 Two Fables
• 1989 Ah, Sweet Mystery of Life: The Country Stories of Roald Dahl
• 1991 The Collected Short Stories of Dahl
• 1997 The Roald Dahl Treasury
• 1997 The Great Automatic Grammatizator
• 2000 Skin And Other Stories
• 2006 Roald Dahl: Collected Stories

Opowiadania

• wyd. pol. Alfred Hitchcock przedstawia, Iskry, 1971 – zawiera opowiadanie pt. „Licytacja”
• Człowiek z południa Tchnienie grozy
• Wspaniały syn Playboy: Opowiadania
• O cudowna tajemnico życia! Czarujące obiekty latające
• Proszek plamisty Tygrys tu, tygrys tam...