Jaspis
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
JASPIS — kamień znany także z historii wierzeń.
Miejsce
Zgodnie z wierzeniami starożytnych Chin jaspis miał zdobić, zamiast owoców, jedno z drzew na górze Kunlun, siedzibie bogów, centrum świata i legendarnej siedzibie pierwszego cesarza Chin Huangdi, zwanego Żółtym Cesarzem, dokładniej to po jej północnej stronie, zwane Drzewem Jasnego Jaspisu od jaspisowych „owoców”.
Carakterystyka
Czerwony jaspis łączony był z bogiem Marsem. Kamień ten wiązano w astrologii z żelazem. Grecy wykorzystywali jaspis jako materiał do tworzenia amuletów. Wprawiony w pierścienie i naszyjniki i zawierający wyryte na nim zaklęcie, był noszony przy sobie. Z jaspisu wykonywano w Egipcie amulet tit o kształcie węzła, zwany Węzłem Izydy bądź Krwią Izydy. Miał on funkcję apotropaiczną. Umieszczany przy mumii miał, zgodnie ze słowami Egipskiej Księgi Umarłych, ochraniać zmarłego podczas podróży przez zaświaty.
W mitologii japońskiej bogini Amaterasu podarowała swojemu wnukowi, protoplaście rodu japońskich cesarzy, trzy rzeczy — zwierciadło, miecz oraz naszyjnik z jaspisu.
W tradycji chrześcijańskiej pojawia się w objawieniu św. Jana, według którego miał być pierwszym, obok topazu, szmaragdu, chalcedonu, sardonyksu, szafiru, chryzolitu, berylu, krwawnika, ametystu i hiacyntu, z dwunastu kamieni węgielnych niebiańskiej Jerozolimy. Na każdym z nich miało widnieć imię jednego z dwunastu Apostołów. Arcykapłani Izraela nosić mieli szaty przyozdobione na napierśniku dwunastoma szlachetnymi kamieniami. Jednym z tych kamieni był jaspis, a liczba dwanaście symbolizowała liczbę plemion Izraela.
Literatura
Ćwiek A., Śmierć i życie w starożytnym Egipcie, Poznań 2005.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
Jofan N., Dawna kultura Japonii, Warszawa 1977.
Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006.
Lecouteux C., The high magic of talismans and amulets. Tradition and craft, Rochester, Vermont, Toronto, Cananda 2014. Leksykon symboli, Warszawa 1991.
Nozedar A., The illustrated signs & symbols sourcebook. An A to Z compendium of over 1000 designs, New York 2010.
Ożarek M., Symbole i znaki znalezione w wyposażeniu mumii Tutanchamona, [w:] „Antropologia Religii” 2010, nr 4, str. 86-96.
Zaświaty i krainy mityczne. Leksykon, red. Sacha-Piekło M., Kraków 1999.
Scott C., Encyclopedia of Crystal, Gem & Metal Magic, St. Paul 1996.
Wypustek A., Magia antyczna, Wrocław 2001.
(aut. Izabela Ozga)
