Szmaragd

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Szmaragd (Bibliografia)

  Biełorijskij cykl o wiedźmie Wolhie

  Harry Potter

  Trylogia husycka

  Ziemiomorze

SZMARAGD — kamień szlachetny znany także z historii kultury.

Wygląd

Z punktu widzenia historii kultury znaczenie miała jego zielona barwa.

Miejsce

W średniowieczu wierzono, że pochodzi z piekła.

Charakterystyka

W starożytnym Egipcie szmaragd wkładano w usta zmarłego. Miał zapobiec rozkładowi ciała, a także zapewnić duszy nieśmiertelność. W Rzymie był atrybutem Wenus.

Szmaragd wiązany był z wiosną, odradzającą się naturą, wzrostem i księżycem, a co za tym idzie w średniowieczu wiązano go z Marią, a także z czystością. Ze szmaragdu miała być wykonana Tablica szmaragdowa, legendarne dzieło na temat magii autorstwa Hermesa Trismegistosa, w którym opisane były wszystkie tajemnice, w tym innego kamienia, kamienia filozoficznego. Według niektórych legend Graal miał być wykonany ze szmaragdu. Choć w średniowieczu wierzono, że szmaragd ma piekielne pochodzenie, to jednocześnie miał chronić przed demonami. Wykorzystywano więc szmaragd jako amulet. Stosowano go również podczas egzorcyzmów. Ponadto szmaragd pojawia się w tradycji chrześcijańskiej w objawieniu św. Jana, według którego miał być drugim, obok topazu, szafiru, chalcedonu, sardonyksu, jaspisu, chryzolitu, berylu, krwawnika, ametystu i hiacyntu, z dwunastu kamieni węgielnych niebiańskiej Jerozolimy. Na każdym z nich miało widnieć imię jednego z dwunastu Apostołów. W tym samym objawieniu kolor tęczy, blasku otaczającego tron Boga, jest szmaragdowy. Ze względu na obfitość zielni Irlandia nazywana bywa Szmaragdową Wyspą.

W starożytności uważano szmaragd za skuteczny na choroby oczu. Miał także niweczyć działanie trucizny. W medycynie ludowej szmaragd uchodził za remedium na padaczkę.

Literatura

• Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2011.
• Lecouteux C., The high magic of talismans and amulets. Tradition and craft, Rochester, Vermont, Toronto, Cananda 2014.
• Nozedar A., The illustrated signs & symbols sourcebook. An A to Z compendium of over 1000 designs, New York 2010.
• Leksykon symboli, Warszawa 1991.
• Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
• Słownik sterotypów i symboli ludowych, t. 1, pod red. Bartmiński J., Lublin 1996.
• Scott C., Encyclopedia of Crystal, Gem & Metal Magic, St. Paul 1996.

(aut. Izabela Ozga)