Fir Bolg
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
FIR BOLG – w mitologii celtyckiej, a konkretniej irlandzkiej, wspólna nazwa trzech plemion zamieszkujących Irlandię przed przybyciem Tuatha Dé Danann, opisani zostali w Księdze Najazdów na Irlandię (Lebor Gabála Érenn) a także w cyklu ulsterskim.
Nazwa i pochodzenie
Fir Bolg oznacza Ludzi z Workami z czego, człon fir (ludzie) został dodany w średniowieczu, zgodnie z panującymi wówczas zasadami, które kazały poprzedzać nim nazwę rodu. Zgodnie z przekazem zachowanym w Księdze Najazdów na Irlandię (Lebor Gabála Érenn) miano to miało ściśle wiązać się z historią ich pochodzenia – noszeniem ziemi w workach na plecach. Z drugiej strony poprzez nazwę łączy się Fir Bolg z plemieniem Belgów. Można się spotkać także z teorią doszukującą się w Fir Bolgach wyznawców boga Bolga, bądź widzącą w nazwie Bolg imię przywódcy, założyciela plemienia.
Pochodzenie
Określenie Fir Bolg jest zbiorczą nazwą i obejmuje trzy plemiona – Fir Bolgów, Galióin, Fir Domnann. Fir Bolg wywodzili się od Nemeda, który niegdyś przybył do irlandzkiej ziemi, ale po jego śmierci jego plemię zdziesiątkowane zarazą i walkami z Fomorianami, musiało opuścić Irlandię. Fir Bolg byli potomkami tej części plemienia, która wróciła do Grecji. Tam, zdegradowani do roli niewolników mieli nosić ziemię w workach na plecach. Jedna wersja mówi, że z powodu jałowej ziemi, którą musieli użyźnić, żeby nadawała się do życia. Druga, że kraina, w której przyszło im mieszkać, była zasiedlona przez węże. I tu konieczna była ziemia – pochodziła ona z irlandzkiej ziemi i jako taka miała właściwości ochronne. Po wyemigrowaniu z Grecji Fir Bolg pod przywódctwem Dela, przybli do brzegów Irlandii. Miało to miejsce 1 sierpnia, w święto boga Lugha, Lughnasadh. Panaowali na tych ziemiach przez sto trzydzieści siedem lat, po czym zostali pokonani przez Tuatha Dé Danann w drugiej bitwie nad Mag Tuired i osiedlić się mieli na obrzeżach Irlandii i w Szkocji. Do Irlandii wrócicili na służbę do króla Tary, Cairbre Nia Feara. Z powodu buntu ich przywódcy zostali zabici przez tamtejszych herosów – Cúchlainna, Ceat mac Maghacha, Conalla Cearnacha i Rosa mac Deadha. Opowiada o tym cykl ulsterski.
Charakterystyka
Fir Bolg podzielili Irlandię na pięć prownicji – Munster, Leinster, Ulster, Connacht i w centrum Uisnech. Oni również wprowadzili system monarchiczny. Wśród królów Fir Bolg można wymienić Dela, Eochu mac Erc i Slaigne. Eochu mac Erc miał być słynącym ze sprawiedliwości i wspaniałym władcą, podobnie jak jego małżonka Tailtiu. W przeciwieństwie do Tuatha Dé Danann, Fir Bolgowie byli przede wszystkim ludźmi oręża, obca im była magia, czy poezja.
Fir Bolg a chrześcijaństwo
Po przyjęciu chrześcijaństwa mieli Fir Bolgowie osiąść na ziemi Connaught.
Literatura
- Gierek B., Religie Celtów, Kraków 2013.
- HÓgáin D.Ó., The Lore of Ireland. An Encyclopaedia of Myth, Legend and Romance, Woodbridge 2006.
- Botheroyd S., i Botheroyd P.F., Słownik mitologii celtyckiej, 1998.
- Kałużna-Ross J., Mitologie świata. Celtowie, Kraków 2007.
- Monaghan P., The Encyclopedia Of Celtic Mythology And Folklore, New York 2004.
- Matthews J., i Matthews C., Mitologia Wysp Brytyjskich, 1997.
- Kempiński A.M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
(aut. Izabela Ozga)
