Adam Hollanek

Adam Hollanek
Data i miejsce urodzenia	4 października,1922 Lwów
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1998 Zakopane
Narodowość	Polska
Ważne dzieła	Katastrofa na "Słońcu Antarktydy"

Adam Hollanek (ur. 4 października 1922 we Lwowie, zm. 28 lipca 1998 w Zakopanem) – polski pisarz i publicysta, autor utworów sensacyjnych i fantastycznonaukowych. Jeden z założycieli miesięcznika Fantastyka – pierwszego tego typu czasopisma w całym bloku wschodnim. Od urodzenia mieszkał we Lwowie, tam uczęszczał do III gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie angażował się w życie kulturalne szkoły: organizował koło literackie i teatralne, założył gazetkę szkolną "Nurtem Skamandra".

W czasie okupacji Lwowa karmił wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla. Po zdaniu matury studiował w Studiu Aktorskim Teatru Polskiego, także uczestniczył w konspiracyjnych wieczorach literackich. Gdy Lwów został zajęty przez ZSRR, współpracując z teatrem, zorganizował – pierwsze po wojnie – wystawienie Warszawianki Wyspiańskiego. Debiutował w "Żołnierzu Polskim".

Po ekspatriacji do Krakowa, gdzie przybywała wówczas matka po powstaniu warszawskim, w którym zginęli ojciec i brat, studiował anglistykę na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1945-46 pracował jako dyrektor programowy Polskiego Radia w Krakowie. W latach 1948-49 – praca w Głosie Anglii. Potem po odsunięciu od możliwości zarobkowania publikował pod licznymi pseudonimami m.in. w "Gazecie Krakowskiej" oraz Dzienniku Polskim. Po przeprowadzce do Warszawy w roku 1970 – w "Trybunie Ludu".

W książkach popularnonaukowych zajmował się historią i problematyką sztuki lekarskiej, techniką i jej losami; porusza aktualne zagadnienia stosunku człowieka do przyrody; sygnalizuje zagrożenia wynikające z niekontrolowanego rozwoju przemysłowego i nierozważnych ingerencji w sferę procesów biologicznych.

Założyciel i redaktor naczelny w 1956 tygodnika "Zdarzenia", 1982 miesięcznika Fantastyka, 1990 miesięcznika "Nie z tej ziemi". W roku 1990 odszedł ze stanowiska redaktora naczelnego "Fantastyki" (później: Nowej Fantastyki, lecz pozostał jej stałym felietonistą. Autor ponad 30 powieści i książek popularnonaukowych. Jako pisarz fantastycznonaukowy debiutował w 1958 powieścią Katastrofa na "Słońcu Antarktydy".

Pod koniec życia aktywnie wspierał i uczestniczył w działaniach Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Wschodnich. Zmarł w wieku 75 lat na wakacjach w Zakopanem. Został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie.

Jako pisarz science fiction debiutował w 1958 powieścią Katastrofa na "Słońcu Antarktydy" (WP, W., wyd. 2 Śląsk, Kat. 1985). W dorobku ma wiele utworów SF: Zbrodnia wielkiego człowieka (Śląsk, Kat. 1960); Muzyka dla was, chłopcy (Iskry, W. 1975); Ukochany z Księżyca (opowiadania, KAW, W. 1979: Ukochany z Księżyca; Jak koń trojański; Punkt; Aparat też chce żyć; Oni już tu są; Łazarzu wstań); Jeszcze trochę pożyć (Iskry, W. 1980); Olśnienie (dwie powieści, KAW, W. 1982: Olśnienie; Nie można go spalić); Kochać bez skóry (KAW, W. 1983); Skasować drugie ja (opowiadania, WL, Kr. 1989: Każdy może być Faustem; Skasować drugie ja; Jak koń trojański; Nie można go spalić; Muzyka dla was, chłopcy). Jego powieści i opowiadania przetłumaczono na rosyjski, czeski, węgierski i niemiecki.

Fantastyka naukowa w twórczości Adama Hollanka pełni często rolę kostiumu dla poszerzenia wiedzy o człowieku. W Katastrofie na „Słońcu Antarktydy" odkrywamy z jednej strony hipotetyczne idee zaburzeń społecznych w krajach socjalistycznych, z drugiej strony pomysł przyśpieszacza myśli sterującego inteligencją, wrażeniami i odczuciami oraz fizjologią człowieka. Ów wątek powracający w opartej na teorii Einsteina powieści Zbrodnia wielkiego człowieka, a także w opowieściach z tomu Ukochany z księżyca (Punkt; Aparat też chce żyć) wiąże się bezpośrednio z klasycznymi pytaniami o nieśmiertelność, o granice wolności jednostek i społeczeństw, o twierdzenia, że dążenia do doskonałości na siłę powodują rozpad życia psychicznego i fizycznego. Innym, istotnym motywem katastrofy... jest jej przesłanie dystopijne: w opisie (ironicznym) wspaniałości raju technicznego, wstrząsanego konfliktami socjalnymi i środowiskowymi, dominuje refleksja, iż człowiek - mimo wszelkich zmian świadomościowych - pozostaje ten sam w swoich odruchach, pasjach, marzeniach.

Treścią utworu jest konfrontacja programu terrorystów ze zwolennikami tez o nieskrępowanym rozwoju człowieka i społeczności. W powieściach Olśnienie i Kochać bez skóry dochodzi jeszcze do głosu koncepcja trzeciego stanu istnienia-jako swoistego antidotum na lęki i zagrożenia naszego świata. Założenie to zostaje sformułowane w kpiącym opowiadaniu o Yeti (Oni już tu są), a następnie rozwinięte w powieści Kochać bez skóry. Ale trzeci stan istnienia to tylko jakaś ślepa uliczka rozwoju cywilizacyjnego. Tymczasem Adam Hollanek szuka granic kompromisów moralnych (Jeszcze trochę pożyć), przestrzega równocześnie przed materializacją żądz i ambicji na siłę, gdyż takie działania uszczęśliwiające ludzi prowadzą do katastrof ekologicznych, wojen i do powstawania hybryd ułomnych ludzi, zwierząt i roślin (Jeszcze trochę pożyć; Kochać bez skóry; Jak koń trojański).

Powieści

• Katastrofa na "Słońcu Antarktydy" (1958)
• Zbrodnia wielkiego człowieka (1960)
• Jeszcze trochę pożyć (1980)
• Olśnienie (1982)
• Kochać bez skóry (1983)

Zbiory opowiadań

• Muzyka dla was, chłopcy (1975)
• Ukochany z Księżyca (1979)
• Skasować drugie ja (1989)
• Pies musi wystrzelić (2009)

Opowiadania

• Ukochany z Księżyca Ukochany z Księżyca , Duch galaktyki
• Jak koń trojański Ukochany z Księżyca, Skasować drugie ja
• Punkt Ukochany z Księżyca
• Aparat też chce żyć Pies musi wystrzelić, Ukochany z Księżyca
• Oni już tu są Ukochany z Księżyca
• Łazarzu wstań Ukochany z Księżyca, Skasować drugie ja
• Każdy może być Faustem Skasować drugie ja , Problemy 08 (413) 1980
• Skasować drugie ja Skasować drugie ja, Muzyka dla was, chłopcy
• Nie można go spalić Skasować drugie ja, Olśnienie
• Muzyka dla was, chłopcy Skasować drugie ja, Muzyka dla was, chłopcy
• Bandyci i Policjanci Pies musi wystrzelić
• Barbarzyńca Pies musi wystrzelić
• Bohater Pies musi wystrzelić
• Brat szesnaście Muzyka dla was, chłopcy
• Coup de foudre, coup de grace Pies musi wystrzelić
• Eutanazja Pies musi wystrzelić
• Kot Pies musi wystrzelić
• Nawet w Raju Pies musi wystrzelić
• Ostatni romantyk Pies musi wystrzelić
• Przeszłość Pies musi wystrzelić
• Skok ontologiczny, czyli Cuda, cuda ogłaszają Pies musi wystrzelić
• Tabu Pies musi wystrzelić
• Tropami kłamstwa Pies musi wystrzelić
• Krwawe jezioro Fantastyka 03 (3) 1982
• Fausteron Fantastyka 05 (68) 1988
• Oczaki Fantazja 01 (1) 1991
• Pies musi wystrzelić Pies musi wystrzelić, Nowa Fantastyka 07 (190) 1998
• Przejść przez morze Pies musi wystrzelić, Nowa Fantastyka 05 (200) 1999
• Za wszelką cenę powrócić Muzyka dla was, chłopcy

Książki popularnonaukowe

• Węgiel nasze czarne złoto (1954)
• Niewidzialne armie kapitulują (1954)
• Sprzedam śmierć (1961)
• Skóra jaszczurcza (1965)
• Lewooki cyklop (1966)
• Nieśmiertelność na zamówienie (1973)
• Sposób na niewiadome (1978)

Inne książki

• Plaża w Europie (Wydawnictwo Literackie, 1967)
• Bandyci i policjanci (Czytelnik, 1982)
• Ja z Łyczakowa
• Księżna z Florencji (1988)
• Pacałycha – (1996)
• Mudrahela: Tragiczna opowieść lwowska (1997)

Eseje

• Geniusz na miarę epoki
• A jednak romantyzm

Poezja

• Pokuty (1987)
• Ja – koń, ja Żyd (1995)
• Landszafty (1996)

Nagrody

• Nagroda Prezydenta World SF Prof. Organisation za Fantastykę i zasługi dla gatunku pisarskiego (1978)
• Nagroda Polskiej Akademii Nauk za popularyzowanie nauki (1986)
• Krzyż Kawalerski i Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Nagroda dla najlepszego pisarza SF Europejskiego Stowarzyszenia SF (1987)

Cytaty

• "Wolność to swoboda dokonania wyboru między różnymi możliwościami, z pełną świadomością konsekwencji tego kroku".

Adam Hollanek "Zbrodnia wielkiego człowieka"