Wodnik

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Wodnik (Bibliografia)

  Babunia Jagódka

  Jakub Wędrowycz

  Opowieści z Narnii

  Rybak znad Morza Wewnętrznego

  Saga o wiedźminie (cykl)

  Trylogia husycka

WODNIK - demon z mitologii słowiańskiej. Opiekun wód, sprawujący pieczę nad duszami topielców czyli utopcami. Skrywał się także pod mianem utopka bądź topca a także wszelkich nazw pokrewnych typu utoplec, utopel, topik czy topnik.

Wodnik ukazywał się pod postacią zwierzęcia, dziecka, karła bądź starca. W przypadku tego pierwszego było to przeważnie zwierzę wodne. Jako dziecko miał mieć głowę nieproporcjonalnie wielką w stosunku do ciała. Jako starzec miał długą brodę a jako karzeł bardzo owłosione ciało. Niekiedy wodnik przybierał kształty zoomorficzne. Mówiono też, że miał płetwy między palcami a ciało bywało to oślizgłe, to dodatkowe mokre i pokryte błotem. Czasem pojawiał się nagi, czasem w przemokniętym ubraniu. Wodnik szczególnie upodobał sobie kolor czarny. Często też niektóre części jego ciała, najczęściej włosy bądź skóra, miały zieloną barwę. Istniały również żeńskie odpowiedniki tych demonów – wodnice.

Na swoją siedzibę wodnik wybrał podwodne królestwo. Jeziora, rzeki, stawy a nawet studnie i kałuże miały być domeną tego opiekuńczego demona. Lubił też osiedlać się w pobliżu młynów. Zamieszkujący na samym dnie akwenów wodnik często jednak czaił się przy brzegu skąd porywał tych wszystkich, którzy nie zachowali należytej ostrożności. W wierzeniach ludowych zachowało się też przekonanie, że wodniki zwykły wychodzić na brzeg, gdzie miały odpoczywać. Czasem zakradały się także do domostw.

Kto raz został porywany przez wodnika nie miał szans na ratunek. Najbezpieczniej było więc omijać miejsca w których zamieszkał ów demon. Na pomoc tonącemu też lepiej było się nie rzucać, ponieważ wtedy człowiek ściągał na siebie gniew wodnika i stawał się jego kolejną ofiarą. Wodnikom, jako panom wód, składano ofiary. Niekiedy nawet ze zwierząt, zwłaszcza czarnych koni, ponieważ ten kolor szczególnie upodobały sobie te demony. Złożenie ofiary polegało na jej utopieniu – miało to powstrzymać wodnika od szukania sobie ofiar wśród ludzi. Oczywiście tylko na jakiś okres czasu. Moc obłaskawiania tych demonów miała także Noc Świętojańska.

Literatura

1. S. Urbańczyk, Religia pogańskich Słowian, Poznań 1998.
2. K. Moszyński, Kultura ludowa Słowian, cz. II, z. 1, Kraków 1934.
3. Mitencyklopedia. Encyklopedia mitów i legend , dostępne [on-line] http://mitencyklopedia.w.interia.pl/home.html.
4. A. Szyjewski, Religia Słowian, Kraków 2003.
5. T. Ławecki, R. Sypek, M. Turowska-Rawicz, Mitologie świata. Słowianie, Warszawa 2007.
6. A. M. Kempiński, Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.

(aut. Izabela Ozga)