Prędkość nadświetlna
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| science | |
Prędkość nadświetlna (także FTL - ang. Faster Then Light) określenie dotyczące przemieszczania się obiektu fizycznego z prędkością większą niż prędkość światła.
Spis treści |
Prędkość nadświetlna w ośrodku
Fizyka zna przypadki prędkości nadświetlnych w danym ośrodku złożonym z cząstek o dodatniej masie spoczynkowej. W danym ośrodku np. wodzie, czy powietrzu światło porusza się wolniej, niż w próżni. Do tych substancji można „wstrzelić” cząstki poruszające się szybciej niż światło w tej substancji, ale wolniej niż prędkość światła w próżni. W takiej sytuacji mówi się o prędkości nadświetlnej w ośrodku. Poruszanie się cząstek z prędkością nadświetlną w konkretnym ośrodku powoduje charakterystyczne świecenie, znane jako promieniowanie Czerenkowa.
Obserwacje astronomiczne: Kwazary
Obiekty odkryte w 1963 roku (wtedy znaleziono optyczny odpowiednik źródła oznaczonego jako 3C273) obiekty otrzymały nazwę kwazarów. Po wielu latach obserwacji udało się dowieść, że kwazary tkwią w centralnych częściach galaktyk. Ich galaktyczne otoczki było bardzo trudno zaobserwować po prostu dlatego, że typowy kwazar emituje znacznie więcej energii niż wszystkie gwiazdy znajdujące się w jego macierzystej galaktyce.
Bardzo wcześnie, jeszcze w latach sześćdziesiątych, zaczęto podejrzewać, że w proces emisji kwazara muszą być zaangażowane obiekty o masach miliardy razy większych niż masa Słońca. Zwyciężył pogląd, że za aktywność Aktywnych Jader Galaktyk (AGN, z ang. Active galactic Nuclei) w ogólności, a kwazarów w szczególności, odpowiedzialne są supermasywne czarne dziury.
Przyjęty obecnie model AGN zakłada, że pod działaniem potężnych sił grawitacyjnych materia ta formuje wokół czarnej dziury rozciągłą strukturę w kształcie dysku - tzw. dysk akrecyjny.Jeszcze bardziej gorąca jest warstwa rzadkiego gazu, która znajduje się bezpośrednio nad dyskiem i którą określa się - tak jak na Słońcu -mianem korony. W rozbudowanym modelu zewnętrzny skraj dysku stapia się z tzw. torusem molekularnym - grubym i chłodnym pierścieniem stosunkowo gęstego gazu, który świeci głównie w zakresie podczerwieni.
Oprócz dysku z koroną, torusa i dwóch grup obłoków znajdują się dżety - wąskie strugi materii przenikniętej polem magnetycznym, które wytryskują z otoczenia czarnej dziury w kierunku prostopadłym do powierzchni dysku i pędzą z prędkością bliską prędkości światła.
W wielu dżetach zaobserwowano zjawisko, które w chwili odkrycia spowodowało spore zamieszanie, i to nie tylko wśród astronomów. Kiedy zmierzono prędkość ruchu charakterystycznych obszarów dżetu, dla kilku kwazarów otrzymano wynik z którego płynie wniosek, że zawarta w nich materia poruszała się z prędkością znacznie większą od prędkości światła.
Zaobserwowane ruchy otrzymały nazwę "nadświetlnych".
Wkrótce jednak wykazano, że ruch nadświetlny jest jedynie złudzeniem, jakie powstaje wtedy, gdy źródło światła porusza się niemal dokładnie w kierunku do obserwatora z prędkością bliską prędkości światła. Dla przykładu - w kwazarze 3C 273, gdzie zaobserwowano ruchy nadświetlne z prędkością dziesięciokrotnie większą od prędkości światła, prawdziwa prędkość gorących plam względem aktywnego centrum wynosi jedynie 99.5% prędkości światła.
Zobacz też: Kwazar (nauka)
Teleportacja kwantowa
Zobacz osobny tekst Teleportacja kwantowa
Tunele czasoprzestrzenne
Zobacz osobny tekst Tunel Czasoprzestrzenny
Napęd Alcubierre'a
Zobacz osobny tekst Napęd Alcubierre'a
Tachiony
Zobacz Podróż w czasie (nauka)
