Powrót z gwiazd

Powrót z gwiazd Stanisław Lem
Język oryginału	polski
Forma	Powieść
I wydanie polskie	1961
Wydawca	Czytelnik
Autor okładki	Marian Stachurski
Seria wydawnicza	Z Jamnikiem
Kupisz w: Solarisnet.pl

Powrót z gwiazd – powieść Stanisława Lema, zaliczana do klasyki gatunku science fiction. Wydana po raz pierwszy w 1961 roku przez wydawnictwo "Czytelnik".

Załoga statku kosmicznego „Prometeusz” wraca na Ziemię po 10 latach czasu pokładowego z wyprawy badawczej w okolice gwiazdy Fomalhaut. W tym czasie na Ziemi z powodu zjawiska dylatacji czasu upłynęło 127 lat. Powrotowi wyprawy towarzyszy zupełny brak zainteresowania. Główny bohater, kosmonauta Hal Bregg, zastaje społeczeństwo ziemskie całkowicie odmienione. Niesamowity postęp techniczny spowodował, że wyeliminowano z życia wszystkie zagrożenia. Nauczono się np. neutralizować przeciążenie i bezwładność, dzięki czemu nie ma ofiar wypadków komunikacyjnych. Każdy człowiek żyje w dobrobycie, czas wypełnia rozrywkami, pracę wykonują roboty i automaty. Zmieniły się obyczaje, nawet w sferze osobistej – małżeństwa są zawierane na okres próbny, posiadanie dzieci jest możliwe po zaliczeniu przez małżonków egzaminu państwowego. Panuje powszechny kult młodości i przedłużania życia poprzez operacje odmładzające. Za pomocą betryzacji – zabiegu chemicznym na mózgu wykonywanym w dzieciństwie, zarówno na ludziach, jak i na wybranych zwierzętach – wyeliminowano agresywne instynkty. Zlikwidowano wojny, stworzono cywilizację pozbawioną lęku. Spowodowało to jednak, że ludzie stracili również skłonność do ryzyka (nie uprawiają nawet sportów wyczynowych) i uważają teraz loty w kosmos za niepotrzebne. Uczestnicy wyprawy badawczej, w której brał udział Hal, są jedynymi osobami na planecie niepoddanymi temu zabiegowi.

Główna oś fabularna dzieła to opowieść o alienacji i szoku kulturowym pierwotnego w swych instynktach bohatera w konfrontacji z konsumpcyjnym i zniewieściałym społeczeństwem przyszłości. Jest to także historia powtórnego wrastania w rodzinną planetę astronauty oderwanego od Ziemi i swoich czasów przez wyprawę międzygwiezdną. Bohaterowie: Hal Bregg – główny bohater, astronauta „Prometeusza”; Eri – kobieta, w której zakochuje się Bregg; Olaf – przyjaciel Bregga z „Prometeusza”; w związku z niemożnością zaadaptowania się w nowej rzeczywistości, pod koniec powieści decyduje się na udział w kolejnej ekspedycji kosmicznej

Powieść można odczytać jako ostrzeżenie przed eksperymentami społecznymi i sztucznym uszczęśliwianiem na siłę społeczeństwa. Utwór stawia również pytania o cel i sens załogowych, dalekich wypraw kosmicznych.

Fabuła książki zawiera błędy formalne, np. w rozdziale III główny bohater twierdzi, że nie był nigdy entuzjastą boksu, a w rozdziale IV namawia swojego przyjaciela do amatorskiej walki, w czasie której daje mu fory - jako lepszy bokser. W scenie zderzenia glidera z autem, pojazdy są uszkodzone, pomimo tego, że glider miał wbudowany absorber (tzw. "czarną skrzynkę" wyzwalającą "ładunek antypola"), który w 100% miał pochłaniać energię wyzwoloną w chwili zderzenia. Bohater twierdzi również w rozdziale III, że Fomalhaut to układ gwiazd, oddalony o 23 lata świetlne od Ziemi, podczas gdy w rzeczywistości jest to najjaśniejsza gwiazda Ryby Południowej, oddalona od Ziemi o 25 lat świetlnych. W rozdziale V, i w innych, mówi o eksploracji wokół Arktura w ramach tej samej wyprawy. Problem polega na tym, że Fomalhaut i Arktur leżą w zupełnie innych częściach nieba.

Adaptacje

Na podstawie powieści Lem wspólnie z Janem Józefem Szczepańskim napisał scenariusz filmowy dla reżysera Aleksandra Forda, jednak z braku funduszy film nie powstał. Komiks

Komiksowa adaptacja powieści ukazywała się w latach 1976–1977 na łamach tygodnika „Wiadomości Wrocławskie”, narysowana przez K. Wójcika. Miejsce na Ziemi

Polski pisarz science fiction Marek Oramus napisał dedykowane Stanisławowi Lemowi opowiadanie "Miejsce na Ziemi", zawierające opis dalszych dziejów Hala Bregga i Eri. Opowiadanie ukazało się w „Nowej Fantastyce” w 1999 roku, a także w książce M. Oramusa Bogowie Lema wydanej przez Wydawnictwo Kurpisz w 2007 roku. Opowiadanie otrzymało nagrodę Sfinks dla najlepszego polskiego opowiadania za rok 1999.

Lp.	rok wydania	okładka	informacja	przekład
1	1961		Wydawca: Czytelnik Seria: Z Jamnikiem Projekt okładki: Marian Stachurski
2	1968		Wydawca: Czytelnik Seria: Z Jamnikiem Projekt okładki: Przemysław Bytoński
3	1970		Wydawca: Wydawnictwo Literackie oprawa twarda Seria: Dzieła Wybrane Stanisława Lema Projekt okładki: Barbara Konarzewska
4	1975		Wydawca: Wydawnictwo Literackie oprawa twarda Seria: Dzieła Wybrane Stanisława Lema Projekt okładki: Barbara Konarzewska
5	1981		Wydawca: Wydawnictwo Literackie Projekt okładki: Władysław Targosz ISBN 83-08-00057-6
6	1985		Wydawca: Wydawnictwo Literackie oprawa twarda Seria: Nowa Seria Dzieł Projekt okładki: Władysław Targosz ISBN 83-08-01291-4
7	1994		Wydawca: Interart oprawa twarda Seria: Stanisław Lem Dzieła Projekt okładki: Roman Kirilenko ISBN 8370602827
8	1999		Wydawca: Wydawnictwo Literackie oprawa twarda Seria: Stanisław Lem Dzieła Zebrane Projekt okładki: Tomasz Lec ISBN 83-08-02957-4
9	2005		Wydawca: Świat Książki oprawa twarda Seria: Biblioteka Polska XX wieku ISBN 9788373918986
10	2008		Wydawca: Agora oprawa twarda Seria: Biblioteka Gazety Wyborczej Projekt okładki: Krystian Rosiński ISBN 978-83-7552-411-6
11	2016		Wydawca: Wydawnictwo Literackie Projekt okładki: Przemek Dębowski ISBN 978-83-08-06175-6
12	2022		Wydawca: Wydawnictwo Literackie Projekt okładki: Przemek Dębowski ISBN 978-83-08-07698-9