Józef Korzeniowski

Józef Korzeniowski
Data i miejsce urodzenia	19 marca,1797 Brody
Data i miejsce śmierci	17 września 1863 Drezno
Narodowość	Polska
Ważne dzieła	Narożna kamienica

Józef Korzeniowski ur. 19 marca 1797 pod Brodami. W 1819 ukończył Liceum Krzemienieckie. Debiutował jako poeta w „Tygodniku Wileńskim" w 1816. W latach 1833-1838 był wykładowcą filologii klasycznej na Uniwersytecie Kijowskim, od 1838 do 1846 - dyrektor gimnazjum w Charkowie. Tu powstały jego dramaty i komedie o charakterze społeczno-obyczajowym, m.in. Karpaccy górale (1843); Żydzi (1843); Fabrykant (wyst. 1844).

Powieści Korzeniowskiego : Spekulant (1946) i Kollokacja (1847) ukształtowały model współczesnej prozy realistycznej. Od 1849 członek Rady Wychowania, od 1861 dyrektor Wydziału Oświecenia (uczestniczył w pracach na rzecz reorganizacji Szkoły Głównej). W 1863 wyjechał do Drezna (tu powstał jego jedyny utwór o wymowie patriotycznej Nasza prawda. Scena z życia Polski z roku 1863 (1898). Zmarł 17 września 1863 w Dreźnie.

Autor noweli Narożna kamienica opublikowanej w „Kalendarzu Warszawskim" w 1859 (przedr.: Polska nowela fantastyczna. Ja gorę, oprac. J. Tuwim, t. 1, Kr. 1949). Jest to opowieść o losach mieszkańców pewnego domu zaskoczonych nagłym pojawieniem się śmierci, rodzaj alegorycznego przedstawienia życia ludzkiego w całej jego podłości, wyrafinowaniu i hipokryzji; Korzeniowski wykorzystuje strukturę historii ramowej: wątek realistyczny okala wątek fantastyczny. Oba wiążą się tematycznie i kompozycyjnie: zażycie przez bohatera (który jest zarazem narratorem) zbyt dużej dozy lekarstwa wywołuje majaczenie senne, a przebudzenie z koszmaru staje się powrotem do realnego życia. Wątek ramowy grupuje w sobie motywy rozwinięte w wątku fantastycznym (widok miasta, opis narożnej kamienicy). „Autor podkreśla w ten sposób niezwykłość wydarzeń, które nabiera¬ją cech niesamowitości poprzez zastosowanie metody powtórzenia i gradacji natężenia efektów nadnaturalnych.

Poezja

• Drzewko złamane (1821)
• Ostatnia praca (1821)
• Światełko (1821)
• Tren Omnii w dolinie Beder (1821)
• Chwała poety (1821)

Utwory sceniczne

• Pośredniczka (1846)
• Autorka (1849)
• Majster i czeladnik (1851)
• Dwaj mężowie (1851)
• Qui pro quo (1851)
• Sąd przysięgłych albo Pozory (1853)
• Gentile Bellini (1856)
• Cyganie (1857)
• Majątek albo imię (1859)
• Beata (1860)
• Śpiący Kupidyn (1861)

Powieści i opowiadania

• Spekulant (1845)
• Kollokacja (1846; 1847)
• Garbaty (1853)
• Narożna kamienica Histeria 5 (28) 2018