David Lynch

David Lynch
Data i miejsce urodzenia	20 stycznia,1946 Missoula, Montana, USA
Data i miejsce śmierci	16 stycznia 2025
Narodowość	Amerykanin

David Lynch jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych reżyserów naszych czasów. Od najmłodszych lat był zainteresowany kinem. Za zrobiony w 1968 roku "Alfabet", będący połączeniem filmu fabularnego i animowanego, otrzymał stypendium na stworzenie kolejnego obrazu "Babcia". W 1978 Lynch nakręcił film, który przyniósł mu sławę - "Głowa do wycierania". Obraz bardzo szybko zyskał sobie miano dzieła kultowego. Obejrzał go również Mel Brooks, który pod jego wrażeniem zaproponował Davidowi wyreżyserowanie wyprodukowanego przez siebie "Człowieka słonia". Film wszedł na ekrany w 1980 i wywołał zachwyt wśród krytyków. Rok później obraz otrzymał 8 nominacji do Oscara, z których dwie przeznaczone były dla Lyncha. W 1983 David odrzucił lukratywną propozycję wyreżyserowania "Powrotu Jedi" i skupił się na ekranizacji powieści Franka Herberta "Diuna". Film okazał się klęską. Nie tylko nie przyniósł żadnych zysków, ale również dostał fatalne recenzje. W 1986 roku Lynch powrócił do popularności obrazem "Blue Velvet", za który otrzymał nominację do Oscara. Jednak największy rozgłos przyniósł mu zrobiony w 1990 film "Dzikość serca". Wywołał on burzę na festiwalu w Cannes i przyniósł reżyserowi Złotą Palmę. W tym samym roku Lynch nakręcił jeden z najgłośniejszych seriali telewizyjnych naszych czasów - "Miasteczko Twin Peaks", który wywołał zachwyt w najpierw w Stanach, a później po drugiej stronie oceanu. Na ulicach miast na całym świecie zaczęli się pojawiać ludzie w koszulkach z napisem "To ja zabiłem Laurę Palmer". Zachęcony powodzeniem serialu Lynch powrócił do niego w 1992 roku filmem kinowym "Miasteczko Twin Peaks. Ogniu krocz ze mną". Pięć lat później światło dzienne ujrzał kolejny obraz reżysera - "Zagubiona autostrada". Nie został on jednak przyjęty tak dobrze jak poprzednie dzieła artysty. W 2001 roku nakręcił "Mulholland Drive", a w 2006 "Inland Empire". W 2017 roku zrealizował trzeci sezon "Twin Peaks".

David Lynch jest szeroko cenionym i wpływowym reżyserem filmowym i telewizyjnym. Został określony mianem "pierwszego popularnego surrealisty". Tak jak Alfred Hitchcock, Akira Kurosawa i Kathryn Bigelow, zaczynał karierę jako malarz.

Lynch nałogowo palił papierosy. Zaczął palić w wieku 8 lat, w 2020 roku zdiagnozowano u niego rozedmę płuc, spowodowaną wieloletnim paleniem. Zmarł 15 stycznia 2025 roku, 5 dni przed swoimi urodzinami. Miał 78 lat. Doszło u niego do zatrzymania akcji serca, a jako przyczynę śmierci podano przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Został skremowany, a jego szczątki pochowano na cmentarzu Hollywood Forever.

Nagrody

• 2002 nominacje (1) Oscary
  • Oscar - Najlepszy reżyser za Mulholland Drive (2001)

• 1987 nominacje (1) Oscary
  • Oscar - Najlepszy reżyser za Blue Velvet (1986)

• 1981 nominacje (2) Oscary
  • Oscar - Najlepszy reżyser za Człowiek słoń (1980)
  • Oscar - Najlepszy scenariusz adaptowany za Człowiek słoń (1980)

• 2002 nominacje (2) Złote Globy
  • Złoty Glob - Najlepszy reżyser za Mulholland Drive (2001)
  • Złoty Glob - Najlepszy scenariusz za Mulholland Drive (2001)

• 1987 nominacje (1) Złote Globy
  • Złoty Glob - Najlepszy scenariusz za Blue Velvet (1986)

• 1981 nominacje (1) Złote Globy
  • Złoty Glob - Najlepszy reżyser za Człowiek słoń (1980)

• 2006 zdobyte (1) MFF w Wenecji - Biennale Cinema
  • Nagroda Specjalna - Nagroda Festiwalu Przyszłości Kina (Future Film Festival Digital Award) za Inland Empire (2006)

• 2006 zdobyte (1) MFF w Wenecji - Biennale Cinema
  • Złoty Lew za całokształt twórczości - Zdobywca

• 2018 zdobyte (1) Saturny
  • Saturn - Najlepszy występ gościnny za Twin Peaks (2017)

• 1999 zdobyte (1) Europejska Akademia Filmowa
  • Europejska Nagroda Filmowa (od 1997) - Najlepszy film zagraniczny roku - Screen International za Prosta historia (1999)

• 2002 zdobyte (1) Cezary
  • Cezar - Najlepszy film zagraniczny za Mulholland Drive (2001)

• 1982 zdobyte (1) Cezary
  • Cezar - Najlepszy film zagraniczny za Człowiek słoń (1980)

• 2021 zdobyte (1) Amerykańska Gildia Scenarzystów
  • Lista 101 najlepszych scenariuszy XXI wieku (*jak dotąd) - 41. miejsce za Mulholland Drive (2001)

• 2007 zdobyte (1) Amerykańskie Stowarzyszenie Krytyków Filmowych (NSFC)
  • Nagroda Specjalna - Zdobywca za Inland Empire (2006) - Najlepszy film eksperymentalny

• 1987 zdobyte (1) Amerykańskie Stowarzyszenie Krytyków Filmowych (NSFC)
  • NSFC - Najlepszy reżyser za Blue Velvet (1986)

Filmografia

Filmy pełnometrażowe

• • Głowa do wycierania (Eraserhead, 1977)
  • Człowiek słoń (The Elephant Man, 1980)
  • Diuna (Dune, 1984)
  • Blue Velvet (1986)
  • Dzikość serca (Wild at Heart, 1990)
  • Twin Peaks: Ogniu krocz ze mną (Twin Peaks: Fire Walk with Me, 1992)
  • Zagubiona autostrada (Lost Highway, 1997)
  • Prosta historia (The Straight Story, 1999)
  • Mulholland Drive (2001)
  • Inland Empire (2006)

Seriale TV

• • Miasteczko Twin Peaks (Twin Peaks, 1990–1991)
  • American Chronicles (1990)
  • Na antenie (On the Air, 1992)
  • Hotel Room (1993)
  • Dumbland (2002)
  • Króliki (Rabbits, 2002)
  • Twin Peaks (2017)

Źródło

• [[1]] Filmweb