Bruno Winawer

Bruno Winawer
Data i miejsce urodzenia	17 marca,1883 Warszawa
Data i miejsce śmierci	11 kwietnia 1944 Opole Lubelskie
Narodowość	Polska

Bruno Winawer (ur. 17 marca 1883, zm. 11 kwietnia 1944 w Opolu Lubelskim) – polski komediopisarz, prozaik, felietonista, z wykształcenia fizyk. Autor popularnych komedii obyczajowych, często związanych z tematyką naukową, licznych felietonów popularnonaukowych i na temat literatury oraz powieści fantastycznonaukowych.

Studiował fizykę na uniwersytecie w Heidelbergu. Był asystentem laureata nagrody Nobla Pietera Zeemana na uniwersytecie w Amsterdamie. W latach 1917-1920 pracował naukowo na Politechnice Warszawskiej. Po wybuchu II wojny światowej przebywał najpierw we Lwowie, a w 1941 trafił do getta warszawskiego. W 1942 przedostał się na aryjską stronę, gdzie ukrywał się pod przybranym nazwiskiem. Aresztowany na skutek denuncjacji, został wywieziony do obozu zagłady w Treblince, skąd udało mu się jednak wydostać. Zmarł w szpitalu w Opolu Lubelskim.

Ogłaszał szkice popularyzatorskie z zakresu fizyki, niekiedy bliskie fantastyce naukowej, zbeletryzowane felietony satyryczne, wspomnienia (zbiory: Cichy alarm, 1924; Boczna antena, 1926; Literaturę trzeba przewietrzyć, 1935; Ziemia w malignie, 1937).

Fantastyka naukowa pojawia się przede wszystkim w rozległej, satyrycznej, komediowej twórczości Brunona Winawera: Roztwór profesora Pytla. Humoreska w 3 aktach (wyst. 1919; wyd. os. W. 1922, 1946); Księga Hioba (wyd. os. W. Piekarniak, W. 1921; przekład angielski i szwedzki); R.H. Inżynier {wyst. 1923; wyd. os. 1924; przekład holenderski); Po prostu dureń (wyst. 1931; wyd. pt. Po prostu truteń, „Rój", W. 1932). Elementy fantastyki naukowej i utopii można dostrzec w powieściach: Doktor Przybram (Biblioteka Dzieł Wyborowych, W. 1924) i Dług honorowy („Rój", W. 1929).

Zasadniczym motywem twórczości Brunona Winawera jest refleksja na temat współczesnej nauki i jej oddziaływania na przeobrażenia kulturowe. W swoich komediach autor Księgi Hioba posługuje się deformacją groteskową, techniką skeczu kabaretowego i farsy, nagromadzeniem kalamburów i paradoksów słownych. Uczeni, wynalazcy i odkrywcy, postawieni wśród problemów realnego życia szamocą się w dramatycznych sprzecznościach i trudnościach. Zapatrzeni w sprawy nauki tracą z wolna kontakt z otaczającym światem, są niezdolni do działań mających sens dla przeciętnego człowieka. Stąd właśnie płynie źródło śmieszności ich poczynań, nie znaczy to jednak, aby Winawer opowiadał się po stronie „ludzi normalnych". Wręcz przeciwnie: na tle dziwactw uczonych ludzie normalni stają się marionetkami, niewolnikami przyziemnych ambicji, żądz i namiętności. Pejoratywnym przeciwstawieniem nauki są pieniądze: zagubieniu, zagrożeniu uczonych odpowiada - prawem kontrastu - buta i pewność siebie mieszczaństwa (kapitalistów, pracowników ministerialnych, tępych biurokratów) zainteresowanego zdobyczami nauki jedynie w celach praktycznych, materialnych.

Twórczość fantastyczna

• Księga Hjoba w 3 aktach (1921, komedia)
• Roztwór profesora Pytla (1922, komedia)
• R. H. Inżynier (1924, komedia)
• Doktor Przybram (1924, powieść fantastycznonaukowa)
• Promienie FF 1926
• Dług honorowy (1929, powieść fantastycznonaukowa)
• Po prostu dureń 1931

Inna twórczość

• Boczna antena (podtytył "Ostatnie biuletyny z frontów wieczystych" (1926 zbiór felietonów)
• Literaturę trzeba przewietrzyć (1935, zbiór felietonów)
• Ziemia w malignie (1937, zbiór felietonów)
• Ślepa latarka
• Notatnik Szymona van Geldern
• Niziny
• Losy Europy
• Rokowania pokojowe
• Rycerz z łabędziem
• Tematy i warjacje (1921)
• Trzysta miljonów koni
• Turnieje maszyn
• Znajomek z Fiesole (komedia}
• Bohater mechaniczny