Science Fiction - pojęcie
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| pojęcie | |
SCIENCE FICTION - termin przeniesiony na polski grunt z języka angielskiego na oznaczenie jednej z odmian literatury fantastycznej (fantastyka naukowa). Określenie to zostało ukute przez amerykańskiego wydawcę pierwszego magazynu opowieści fantastycznonaukowych (Amazing Stories), Hugona Gernsbacka i użyte przez niego po raz pierwszy w roku 1929 w czasopiśmie "Science Wonder Stones".
Od tej pory przyjęło się powszechnie wśród miłośników fantastyki naukowej, a w wielu krajach funkcjonuje wymiennie obok odpowiedniego terminu w języku rodzimym i w rodzimej terminologii literaturoznawczej. Polski termin „fantastyka naukowa" jest mało precyzyjnym tłumaczeniem terminu angielskiego. Jego zakres nie pokrywa się z zakresem określenia "science fiction". W języku angielskim wyraz „science" oznacza przede wszystkim nauki przyrodnicze i techniczne. Z tego powodu polski termin ma zakres szerszy i dzięki temu lepiej oddaje istotę zjawiska, które współcześnie bardzo mocno poszerzyło skalę swoich tematycznych zainteresowań i odeszło od pierwotnych przyrodniczych i technicznych inspiracji literackich.
Z drugiej zaś strony „science fiction" ma zakres o wiele szerszy, niż jego polski odpowiednik. „Fiction" oznacza bowiem nie tylko fikcję, fantazję, zmyślenie, ale także beletrystykę, utwory powieściowe. Tak więc, gdyby opierać się tylko na znaczeniu wyrazów wchodzących w skład terminu, można by powiedzieć, że „science fiction" oznacza zarówno fantazjowanie w obrębie nauk przyrodniczych i technicznych, wąsko wyspecjalizowaną odmianę fantastyki naukowej, jak i beletrystykę realistyczną o życiu i pracy uczonych przyrodników, o ich koncepcjach naukowych i technicznych zastosowaniach niekoniecznie o chara¬kterze fantastycznym. Dziś termin ten, podobnie jak i jego polski odpowiednik „fantastyka naukowa", funkcjonuje w literaturoznawstwie i w języku potocznym w oderwaniu od swego źródłosłowu. Nie można więc definicji zjawiska, które on oznacza, budować na pod¬stawie znaczenia wyrazów wchodzących w skład terminu.
(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)
