Roland Topor

Roland Topor
Data i miejsce urodzenia	7 stycznia,1938 Paryż
Data i miejsce śmierci	16 kwietnia 1997 Paryż
Narodowość	Francja

Roland Topor (ur. 7 stycznia 1938 w Paryżu, zm. 16 kwietnia 1997 tamże) – francuski pisarz polskiego pochodzenia, dramaturg, rysownik, grafik, reżyser teatralny i filmowy, aktor, scenarzysta i scenograf.

Topor urodził się w Paryżu, dokąd przed II wojną światową wyemigrowali jego rodzice, polscy Żydzi. Był synem Abrama Jechiela Topora (1903-1992), znanego rzeźbiarza, absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, i Zlaty (z d. Binsztok). Spędził pierwsze lata w Paryżu, a następnie w Sabaudii, gdzie w czasie wojny jego rodzina chroniła się przed prześladowaniami narodowych socjalistów po zajęciu Francji przez Niemcy. W 1964 roku ukończył paryską École Nationale des Beaux-Arts. Już w latach studenckich współpracował z satyrycznym magazynem „Hara-Kiri”, w którym ukazywały się m.in. jego rysunki. Był również współzałożycielem (wraz z Fernando Arrabalem i Alejandro Jodorowskim) i członkiem tzw. „Grupy Panicznej” (1962).

Topor był autorem licznych ilustracji książkowych oraz plakatów. Współpracował z filmem. Na prośbę Federico Felliniego przygotował projekt latarni magicznej – ważne ogniwo scenografii jego filmu Casanova (1976). Na kanwie jego powieści Chimeryczny lokator powstał film Romana Polańskiego pt. Lokator (1976), w którym sam Topor zagrał drobną rolę. Wystąpił również m.in. w 1979 w filmie Wernera Herzoga pt. Nosferatu wampir.

Twórczość Topora, inspirowana surrealizmem (artysta znał osobiście teoretyka ruchu André Bretona), pełna jest szokującej groteski i czarnego humoru. Dla stylu Topora znamienne jest także wykorzystanie elementów pure nonsense’u i zabawa z konwencjami oraz tworzywem językowym. Wszechstronna indywidualność, barokowa wyobraźnia i rozległość działań twórczych zbliżają Topora do idei syntezy sztuk[2]. W warstwie tematycznej jego twórczość dotyczy głównie wyśmiewania postaw i mentalności drobnomieszczańskiej, podejmuje też tematykę egzystencjalną, ukazując jednostkę pośród obcego świata jak z koszmarnego snu.

Powieści

• Le Locataire chimérique) 1964 Chimeryczny lokator
• La Princesse Angine) 1967 Księżniczka Angina
• Mémoires d’un vieux con) 1975 Pamiętnik starego pierdoły
• Portrait en pied de Suzanne) 1978 Portret Suzanne
• Jachère Party) 1996 Bal na ugorze
• Alice au pays des lettres) 1991 Alicja w Krainie Liter
• Le sacré livre de Proutto) 1998 Święta księga cholernego Proutto

Zbiory opowiadań

• Four roses for Lucienne) 1967 Cztery róże dla Lucienne
• Café Panique) 1982 Cafe Panika
• La Plus Belle Paire de seins du monde)1986 Najpiękniejsza para piersi na świecie
• Taxi Stories) 1988 Historyjki taksówkowe
• Journal in time) 1989 Dziennik paniczny
• Copyright in Mexico, 1997 Made in Taiwan
• Vaches noires), 2011 Czarne krowy

Dramaty

• Joko świętuje rocznicę (Joko fête son anniversaire) 1969 – wystawiany w polskich teatrach
• Dzidziuś pana Laurenta (Le Bébé de Monsieur Laurent) 1972
• Bitwy (Batailles) 1983 – zbiór dramatów napisanych wspólnie z Jean-Michel Ribes’em, które zostały przetłumaczone na polski przez Ewę Kuczkowską w 2000
• Da Vinci miał rację (Vinci avait raison) 1989 – wystawiany w polskich teatrach
• Don Juan, czyli ja i ja (La’Ambigu) 1996
• Zima pod stołem (L’Hiver sous la table) 1994 – wystawiany w polskich teatrach
• Kuracja Doktora Gallusa (Le Traitement du Docteur Gallus) – wystawiany w polskich teatrach

Cytaty

• "Kretyn to istota zabawna, malownicza. Obcując z nim, człowiek zyskuje na pewności siebie, słowem - kretyn wprawia w dobry humor i zapewnia zdrowie".

Roland Topor "Dziennik Paniczny"

• "Wpadłszy w gówno stwierdzamy, że panuje tam tłok, jak w metrze w godzinie szczytu".

Roland Topor "Bal na ugorze"