Rok przestępny
| Rok przestępny | |
| |
| Język oryginału | polski |
| Forma | Powieść |
| Pierwsze wydanie | 1931 |
| I wydanie polskie | 1987 |
| Wydawca | Alfa |
| Autor okładki | Jacek G. Urbański |
| Seria wydawnicza | Dawne Fantazje Naukowe |
| ISBN 8370010997 | |
Rok przestępny to powieść groteskowo-satyryczna z licznymi aluzjami do sformułowań konstytucji marcowej i republikańskiej formy rządów w Polsce. Autor nawiązuje do znanego w literaturze europejskiej motywu robota (R.U.R., 1924) - Karela Ćapka, opisując losy zdalnie sterowanego androida stojącego ha czele fikcyjnego państwa Platanii. Podobnie jak w komedii Ferdynanda Goetla - Król Nikodem (1930) - postać bezwolnej marionetki uosabia sylwetkę ówczesnego prezydenta, profesora Ignacego Mościckiego. W rzeczywistości krajem kieruje syn byłego eks-króla Mściwoja XI, którego system rządzenia „zapewnia pod¬danym, że konstytucja i ustawy będą wykonywane z automatyczną dokładnością". Platanus podpisuje akta, wygłasza długie przemówienia, ma doskonałą pamięć, „zamknięte regestry, od których klucz znajduje się w banku". „Jeśli wola ludu wymaga od swego reprezentanta właściwie tylko i jedynie automatycznego wykonywania ustaw, dlaczego funkcji tej nie ma spełniać automat?" - zadaje pytanie jeden z bohaterów powieści. Wszystko udaje się do czasu, kiedy niecierpliwi ministrowie, żądając podpisu Platanusa na zamknięciu sesji budżetowej 29 marca (aluzja do autentycznej sesji z 31 marca 1930), uszkadzają skomplikowany mechanizm robota. Na wieść o defekcie Platanusa dochodzi do powszechnego strajku. Niemal w ostatniej chwili synowi Mściwoja XI udaje się naprawić automat i porządek społeczny zostaje ocalony. Jeśli wierzyć autorowi, powieść Rok przestępny została napisana w ciągu dwóch tygodni, od 8 do 20 lipca 1930. Podłożem politycznym utworu były rozgrywki pomiędzy rządem sanacyjnym a opozycją skupioną wokół Centrolewu. Fantastyka naukowa uzasadnia zatem w twórczości Karczewskiego kreację literatury politycznej, jest sposobem dyskusji nad problemem anonimowości władzy, ośmieszeniem formuł ustrojowych odbiegających od postulatów społecznych.
