Midas
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
MIDAS — w folklorze greckim król, który ma swój pierwowzór w postaci historycznej, króla Midasa, żyjącego w VIII wieku p.n.e.
Rodowód
Matką Midasa miała być bogini Ida a za ojca miał nieznanego z imienia satyra. Inna tradycja ojcostwo przypisuje Gordiasowi.
Miejsce
Miał przebywać w okolicach macedońskiej góry Bermion. Przede wszystkim jednak był Midas królem Frygii. Na terenie jego królewskiej posiadłości znajdowały się słynne ogrody różane.
Wygląd
Tradycja przypisuje mu ośle uszy, które ukrywał pod czapką. Według jednej z wersji to on, nie Pan, miał być wynalazcą fletu zwanego syringą.
Charakterystyka
Król Midas był bajecznie bogaty. Podobno już kiedy był w wieku niemowlęcym mrówki złożyły ustach śpiącego ziarna pszenicy, co było zapowiedzią jego przyszłego majątku. Król Midas był wyznawcą boga Dionizosa. To bogu wina poświęcił swój ogród różany. Król Midas miał być uczniem Orfeusza. Z Midasem wiąże się mit o zabłąkanym w jego ogrodach satyrze i darze zamieniania wszystkiego, czego się dotknął w złoto, otrzymanym od Dionizosa, który to dar okazał się przekleństwem. Wreszcie wiąże się z Miadasem pojedynek Apolla, bądź Pana, z Marsjaszem i będące następstwem tego pojedynku, ośle uszy króla Midasa.
Pierwsza z ludowych historii opowiada o satyrze, który zabłąkał się do różanych ogrodów króla Midasa, gdzie śpiący został odnaleziony przez jego służbę i zaprowadzony przed tron władcy. Satyr miał opowiedzieć królowi historie o szczęśliwym ludzie, który opuścił swoje ziemie, żeby przekonać jak żyją Hyberborejczycy, o których mówiono, że cieszą się łaskami bogów. Rzeczywistość okazała się jednak rozczarowująca i lud ten w efekcie miał wrócić do siebie do domu.
Po tym jak król Midas wysłuchał historii zbłąkanego sylena odprowadził go do Dionizosa. Ów, wdzięczny królowi za przyprowadzenie sylena, obiecał spełnić jego życzenie. Midas zażyczył sobie, żeby wszystko, czego tylko dotknie, zamieniało się w złoto. Pragnienie to obróciło się przeciwko niemu. Umierający z głodu i pragnienia — zgodnie z zasadą, że wszystko czego dotknął obracało się w złoto — król Midas poprosił Dionizosa by cofnął to, co dla niego uczynił. Bóg zgodził się. Nakazał, w ramach rytualnego oczyszczenia, obmyć się królowi w wodach rzeki Paktolos. Od tamtego czasu rzeka stała się złotonośna a z Midasa została zdjęta klątwa.
Midas miał zbłądzić na górę Tmolos, gdzie bóg tej góry, o tym samym co ona imieniu, rozsądzał spór między Apollem, bądź Panem, i Marsjaszem. Midas został poproszony o wypowiedzenie swojego zdania w tej kwestii. Opowiedział się za grą Marsjasza. Rozzłoszczony bóg ukarał króla oślimi uszami.
Midas krył swoje ośle uszy pod czapką. Tajemnicę znał tylko jego golibroda, który nie potrafił jednak długo zatrzymać tajemnicy i wykopawszy dziurę w ziemię powiedział „Król Midas ma ośle uszy”. Wiadomość przechwyciły rosnące tam trzciny i poniosły z wiatrem w świat. Skompromitowany jako król Midas skazał golibrodę na śmierć a sam popełnił samobójstwo.
Literatura
- Graves Robert, Mity greckie, Kraków 2009.
- Grimal Pierre, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
- Kempiński Andrzej M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
- Kubiak Zygmunt, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.
- Schmidt Joel, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
- Stankiewicz Lucyna, Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.
(aut. Izabela Ozga)
