George Orwell

George Orwell
Data i miejsce urodzenia	25 czerwca,1903 Motihari (Bengal)
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1950 Londyn
Narodowość	Anglia
Ważne dzieła	Rok 1984
Strona domowa

George Orwell, właściwie Eric Arthur Blair (1903-1950) – brytyjski pisarz i publicysta o lewicowych poglądach, uczestnik hiszpańskiej wojny domowej. Urodzony w Motihari w Bengalu, jego rodzice do Anglii przeprowadzili się w 1907 roku.

Pomimo poglądów lewicowych, po uczestnictwie w wojnie domowej w Hiszpanii, Orwell poznał od podszewki systemy totalitarne i stał się ich wielkim krytykiem. Nie tylko komunizmu, ale i nazizmu. Zwolennik socjalizmu demokratycznego.

Orwell pisał powieści i felietony; zajmował się także krytyką literacką. Za jego najbardziej znane dzieła uznawane są: futurystyczna, antyutopijna powieść Rok 1984 i satyryczna opowieść będąca alegorią systemu totalitarnego, Folwark zwierzęcy. Obie te książki sprawiły, że Orwell należy do grona najchętniej czytanych pisarzy XX wieku. W PRLu obie te powieści znajdowały się na liście książek zakazanych, krążyły w powielanych, podziemnych samizdatach.

Orwell wywarł duży wpływ na współczesną kulturę. "Orwellowski" określa sytuacje, w których system zagraża wolności jednostki bądź całych społeczeństw, szczególnie w zakresie prywatności. Zwroty takie jak "Wielki Brat patrzy", czy "Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze" są używane w potocznym języku.

Życie

Eric Arthur Blair pochodził z przeciętnej rodziny klasy średniej. Był synem urzędnika Richarda Walmesley Blaira i Idy Mabel Blair. Miał dwie siostry. Od 1911 r. uczęszczał do St. Cyprian's, prywatnej szkoły z internatem w Eastbourne. Stypendium zapewniło mu miejsce w ekskluzywnej Eton College. W listopadzie 1922 r. wstąpił do Królewskiej Policji Imperialnej w Birmie. 1 stycznia 1928 r. porzucił służbę i nie powrócił z urlopu w Anglii. W latach 1928-1929 przebywał w Paryżu, gdzie opublikował swoje pierwsze artykuły. W 1932 r. przybrał literacki pseudonim George Orwell.

W czerwcu 1936 r. ożenił się z Irlandką Eileen O'Shauhnessy.

Brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii - walczył na froncie po stronie republikańskiej w milicji robotniczej antystalinowskiej Robotniczej Partii Zjednoczenia Marksistowskiego (POUM), a następnie w przybyłych z Anglii oddziałach ochotników wystawionych przez brytyjską Labour Party. Brał udział w walkach na froncie aragońskim. Po zdelegalizowaniu POUM oraz wybuchu w maju 1937 r. "wojny domowej w ramach wojny domowej" między anarchistami a stalinowcami, ukrywał się z żoną przed represjami. Był ścigany przez Gwardię Cywilną podczas nakazanej przez Moskwę (i kierowanej przez rezydenta NKWD Aleksandra Orłowa) akcji likwidacji POUM w czerwcu 1937 i mordowania jej członków, łącznie z żołnierzami walczącymi na froncie. 20 maja 1937 r. został postrzelony przez snajpera. 20 czerwca przekroczył granicę francuską i wrócił do Anglii. Swoje wspomnienia z tego okresu zawarł w autobiograficznej książce W hołdzie Katalonii, wydanej w Anglii jeszcze w czasie trwania hiszpańskiej wojny domowej (1938), która demaskowała zbrodniczą rolę sowieckich służb specjalnych NKWD i GRU w Hiszpanii oraz faktyczne działania stalinowców zwalczających, a nie popierających rewolucję.

Doświadczenia tego okresu były źródłem dwóch jego dzieł, dzięki którym jest najszerzej znany. Są to powieści: Folwark zwierzęcy – bajka polityczna (w tradycji Ezopa) – opisująca w formie przypowieści mechanizm przewrotu społecznego i jego konsekwencje oraz Rok 1984 (uznawana za jedną z pierwszych powieści fantastyczno-naukowych prezentujących alternatywną przyszłość – wizję państwa totalitarnego sprawującego totalną kontrolę nad ludźmi, przeszłością i językiem, prowadzącego wojnę z innymi państwami totalitarnymi – określanej jako antyutopia).

Wiódł życie trampa, był pomywaczem, nauczycielem, zbieraczem chmielu, żebrakiem, milicjantem, policjantem, hodowcą drobiu i uprawiał warzywa, współpracował z wieloma periodykami i czasopismami, pracował w BBC i był korespondentem wojennym we Francji w 1945. W 1944 r. wraz z żoną adoptował urodzonego 14 maja Richarda Horatio, a po jej śmierci 29 marca 1945 powrócił do Anglii.

Polonica

W czasie powstania warszawskiego ostro krytykował na łamach prasy postawę brytyjskiej lewicowej inteligencji wobec Polski i jej sytuacji międzynarodowej oraz uległość wobec Stalina, krytycznie odnosił się także do komentarzy lewicy na temat "procesu szesnastu".

W 1944 roku w czasie Powstania warszawskiego wystąpił w obronie Polaków i skrytykował zachowawcze nastawienie angielskiej inteligencji wobec polityki Józefa Stalina. Zarzucił jej tchórzostwo i obłudę oraz cichą aprobatę sowieckiej polityki wobec Polski.

Chciałem zaprotestować przeciwko tchórzliwemu nastawieniu do powstania w Warszawie brytyjskiej prasy[...]. Generalnie zostało stworzone wrażenie, że Polacy zasługują na klęskę, nawet jeżeli robią dokładnie to, do czego nawołują ich alianckie rozgłośnie w ostatnich latach [...]. To jest moje przesłanie skierowane do lewicowych dziennikarzy i generalnie do całej inteligencji. Pamiętajcie, że każdy z was zapłaci za swoją nieszczerość i tchórzostwo. Nawet nie myślcie, że przez lata będziecie służalczo lizać buty sowieckiego reżimu i nagle znowu powrócicie do duchowej godności – George Orwell, 1 września 1944

W PRL utwory Orwella były objęte zakazem publikacji (w pozostałych krajach komunistycznych samo nazwisko Orwell stanowiło tabu), mimo że propaganda usiłowała czasem przedstawić Rok 1984 jako krytykę rządów laburzystów[potrzebne źródło] – oczywiście bez możliwości zapoznania się polskiego czytelnika z treścią książki. Do upadku komunizmu była ona obecna w przekładzie polskim jedynie na emigracji (ukazała się bezpośrednio po wydaniu angielskim), w latach osiemdziesiątych XX wieku w wydawnictwach niezależnych (poza cenzurą) oraz w 1988 w obiegu oficjalnym (PIW).

George Orwell zmarł w Londynie w wieku czterdziestu siedmiu lat na gruźlicę (której nabawił się w 1938) na kilka dni przed zamierzoną podróżą do sanatorium w Szwajcarii. Czas ostatnich trzech lat życia dzielił pomiędzy łóżkiem szpitalnym, tworzeniem Roku 1984, wreszcie wyprawami ukochanym motocyklem Royal Enfield 350.

Orwell jest autorem pojęcia "Wielki Brat patrzy" ("Big Brother is watching you") (Rok 1984), zdania "wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze od innych" ("all animals are equal, but some animals are more equal than others") (Folwark zwierzęcy) określeń: "nowomowa" ("new-speak"), "policja myśli" ("thought police"), "dwójmyślenie" ("doublethink"), "myślozbrodnia" ("thoughtcrime") i wizjonerem totalnej elektronicznej inwigilacji.

Powieści

• Animal Farm (1945) Folwark zwierzęcy
• Nineteen Eighty-Four (1949) inny tytuł: 1984 (1949) Rok 1984

Omnibusy

• Animal Farm / 1984 (2003)

Opowiadania

• From The Road to Wigan Pier (1937)

Źródła

• wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/George_Orwell
• Encyklopedia SF http://sf-encyclopedia.com/entry/orwell_george

Cytaty

• "Zwierzęta w ogrodzie patrzyły to na świnię, to na człowieka, potem znów na świnię i na człowieka, ale nikt już nie mógł się połapać, kto jest kim".

George Orwell "Folwark zwierzęcy"

• "Jeśli chcesz wiedzieć jaka będzie przyszłość, wyobraź sobie but depczący ludzką twarz, wiecznie!"

George Orwell "Rok 1984"

• "Może to, czego człowiek pragnie najbardziej, to nie tyle być kochanym, ile rozumianym".

George Orwell – Rok 1984