Czesław Miłosz
Czesław Miłosz | |
got. wiki | |
Data i miejsce urodzenia | 30 czerwca,1911 Szetejnie |
Data i miejsce śmierci | 14 sierpnia 2004 Kraków |
Narodowość | Polska |
Nagrody | |
Nagroda Nobla |
Czesław Miłosz (ur. 30 czerwca 1911 w Szetejniach, zm. 14 sierpnia 2004 w Krakowie) – polski prawnik i dyplomata, poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz; w latach 1951–1989 na emigracji, do 1960 we Francji, następnie w Stanach Zjednoczonych; w Polsce do 1980 obłożony cenzurą; laureat Neustadt International Prize for Literature (1978) i Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1980); profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i Uniwersytetu Harvarda; w 1993 powrócił do kraju, członek Polskiej Akademii Umiejętności, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, kawaler Orderu Orła Białego, wyróżniony tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata; pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce; brat Andrzeja Miłosza.
Przed II wojną światową Miłosz – obok Józefa Łobodowskiego – był poetą katastroficznym, uderzającym w ton wizyjny stylizacją na głos starotestamentowych proroków. Od innych twórców formacji Żagary odróżniał go kult klasycystycznych rygorów. Po wojnie jego poezja stała się bardziej intelektualna; wiązała się z ambicjami odbudowania trwałych wartości europejskiej kultury, sumienia i wiary. Literaturę pojmował wówczas jako drogę do ocalenia po klęsce poczucia człowieczeństwa. W latach 70. zaczęła w niej dominować tematyka religijna i kontemplacyjna. Jego książki zostały przetłumaczone na 44 języki.
Spis treści |
Poezja
Wiersze Czesława Miłosza są intelektualne, a metafory, jakich używa – sugestywne. Jego twórczość z lat 30., przed II wojną światową jest przesycona katastrofizmem. Dominuje w niej rozmach, metaforyczność, rytmiczność, wizje apokalipsy.
Wiersze pisane podczas wojny nie mają już w sobie tyle patosu. Są znacznie mniej ozdobne. Poeta stawia na komunikatywność wiersza – na zrozumiałość zawartych w nim treści filozoficznych i intelektualnych. Część z tych wierszy poświęca Miłosz okupowanej Warszawie (Miasto, Błądząc), w której spędził prawie cały okres wojny. W twórczości Miłosza przypadającej na okres wojny da się również zauważyć świadome odchodzenie od tematyki wojennej. Znajdziemy wiersze opisujące zwykłe piękno świata, który – mogłoby się wydawać – nigdy nie zaznał wojny. Tak jest w wierszach Piosenka pasterska, czy Świat – poema naiwne z 1943 r.
Po wojnie poeta podjął tematykę bardziej filozoficzną. Szczególnie upodobał sobie formę traktatu. W wydanym w tomie Światło dzienne Traktacie moralnym piętnuje zanik wartości, krytykuje brak moralności i wskazuje na to, co jego zdaniem należałoby zmienić w ludzkiej mentalności. W 1957 r. napisał Traktat poetycki, pokazujący polską historię, kulturę i mentalność ludzi z czasów Młodej Polski. W tomie Druga przestrzeń (2002 r.) znalazł się Traktat teologiczny, w którym Miłosz rozważa problem tajemnicy wiary.
Oprócz wielu poezji Czesław Miłosz napisał także eseje, najważniejszy z nich to Zniewolony umysł - do dziś uważana za wybitną próbę naukowej analizy działania propagandy komunistycznej (inne eseje to Rodzinna Europa, Ziemia Ulro, Ogród nauk), powieści (Dolina Issy) oraz dziennik (Rok myśliwego).
Miłosz po zerwaniu swoich związków z komunistycznymi władzami wyrażał w swej twórczości niechęć i krytykę w stosunku do PRL, często piętnował polski nacjonalizm, krytykował tradycyjny polski katolicyzm – określając go ciemnogrodem.
Wszystkie jego utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek.
Fantastyka
Tylko jeden utwór Czesława Miłosza ma związki z fantastyką. Góry Parnasu, wydane dopiero w 2013 roku dzieło Czesława Miłosza, to nie tylko kolejny rozdział "wielkiej realistycznej powieści", którą laureat Nagrody Nobla pisał przez całe życie. To także ewenement gatunkowy w jego twórczości - powieść science-fiction, a przy tym jeden z najważniejszych tekstów dotyczących kryzysu współczesnej cywilizacji. Ukazuje świat zatomizowanych jednostek, pogrążonych w obsesyjnym "zabijaniu czasu", bez zdolności do empatii, a nawet wzajemnej komunikacji idei. Zarządzani przez technokratyczną kastę uprzywilejowanych, bohaterowie miotają się między konformizmem pozbawionej sensu konsumpcji, nihilistycznym terrorem a samobójstwem. Pisana w końcu lat 60. powieść ukazuje apokaliptyczny świat przyszłości, która właśnie staje się teraźniejszością - science-fiction "chwyta rzeczywistość" trafniej i bardziej wnikliwie niż niejedna tradycyjna powieść społeczna czy polityczna. Autobiograficzne aluzje i liczne odniesienia do epoki (od Freuda i Herberta Marcuse, przez rewoltę roku 1968 aż po kościelne aggiornamento i Jana XXIII) składają się na gorzki, utrzymany w duchu Huxley'owskiego Nowego wspaniałego świata raport ze stanu naszej cywilizacji. W poczuciu kryzysu powieściowej formy w XX wieku, Miłosz świadomie i celowo nie ukończył swego dzieła. Pozostawił nam jednak otwarte pytanie o możliwość świata lepszego niż jest - i nadzieję, że możliwa jest wiara w świecie bez Boga. Wiara w samą możliwość - w coś, czego nie ma, ale stać się może
Powieści
- Góry Parnasu 2013
Inna twórczość
- Abecadło Wydawnictwo Literackie, styczeń 2002 ISBN 83-08-03172-2
- Dolina Issy (z komentarzem Marka Zalewskiego) Wydawnictwo Literackie, kwiecień 2002 ISBN 83-08-03231-1
- Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada Słowo/Obraz Terytoria, sierpień 2004 ISBN 83-89405-04-0
- Prywatne obowiązki Wydawnictwo Literackie, październik 2001 ISBN 83-08-03135-8
- Przygody młodego umysłu. Publicystyka i proza 1931-1939 Znak, grudzień 2003 ISBN 83-240-0340-1
- Rodzinna Europa Wydawnictwo Literackie, maj 2001 ISBN 83-08-03115-3
- Rok myśliwego Znak, styczeń 2001 ISBN 83-240-0032-1
- Spiżarnia literacka Wydawnictwo Literackie, maj 2004 ISBN 83-08-03602-3
- Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwości naszego wieku Wydawnictwo Literackie, październik 2004 ISBN 83-08-03604-X
- Świat. Poema naiwne Wydawnictwo Literackie, sierpień 1999 ISBN 83-08-02867-5
- Szukanie ojczyzny Znak, grudzień 2001 ISBN 83-240-0093-3
- To Znak, 2001 ISBN 83-240-0003-8
Źródło
- [1] wikipedia