Jarowit

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Jarowit (Bibliografia)

  Słowo i miecz

JAROWIT – w mitologii słowiańskiej bóstwo związane z wojną oraz płodnością, niekiedy utożsamiany ze znanym z folkloru, Jaryłą.

Imię

Imię Jarowita wywodzi się od rdzenia jar-, jaro- oraz od -wit. Jar-, jaro- wskazuje na siłę, surowość, związaną z młodością i występuje także w słowiańskim słowie jar oznaczającym wiosnę. Z kolei -wit oznacza pana, władcę. Etymologiczne pokrewieństwo łączy Jarowita ze Świętowitem. W obu imionach występuję ten sam rdzeń, -wit.

Miejsce

Tereny zachodniej słowiańszczyzny.

Wygląd i atrybuty

Złota tarcza, będąca symbolem solarnym i wojennym, miała przynosić zwycięstwo w bitwie.

Charakterystyka

Jarowit miał zapewniać powodzenie w wojnie. Miał także zapewniać płodność ziemi oraz lasom.

Święto Jarowita

Ku czci Jarowita obchodzono święto, na początku wiosny, dokładniej w okolicach piętnastego kwietnia. Było ono związane z obrzędami rolniczymi, a konkretniej pierwszymi siewami.

Kult

Jarowit czczony był w Wołogoszczy oraz Hawelbergu. W świątyni Jarowita w Wołogoszczy znajdowała się, wspomniana już, wielka, złota tarcza. Nie mógł dotykać jej nikt, poza kapłanami boga, wynoszona była również tylko w czasie wojny, jako zwiastun zywcięstwa. Kapłani, podczas święta Jarowita, stanowili wcielenie samego boga, objawiając wolę boga. Wierzono, że to sam bóg przemawia przez kapłanów.

Jarowit a Jaryło

Jarowit bywa też utożsamiany ze znanym z folkloru Jaryłą. Jako taki byłby słowiańskim wariantem, znanego z wielu mitologii, umierającego i odradzającego się boga.

Literatura

• Urbańczyk S., Dawni Słowianie Wiara i kult, Wrocław 1991.
• Mitologie Świata. Słowianie", t. 8, Warszawa 2007.
• Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.
• Strzelczyk J., Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 1998.
• Mały słownik kultury dawnych Słowian, pod red. Leciejewicz L., Warszawa 1988.
• Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, Warszawa 1995.
• Kempiński A. M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
• Łuczyński M., Semantyka obrzędów wiosennych związanych z Marzanną i Jaryłą. Próba rekonstrukcji prasłowiańskiego tekstu, [w:] „Respectus Philologicus”, nr. 15, s. 165–176.

(aut. Izabela Ozga)