Supernowa
(→Supernowa typu IA) |
(→Supernowa typu IA) |
||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
'''Supernowe IA''' powstają, gdy węglowo-tlenowy [[Biały Karzeł|biały karzeł]] ściąga na siebie materię z towarzyszącej gwiazdy, zazwyczaj [[Czerwony Olbrzym|czerwonego olbrzyma]], tak długo, aż jego masa przekroczy tzw. '''granicę Chandrasekhara''' (ok. 1,44 masy Słońca). Teoria ta jest podobna do dotyczącej gwiazd nowych, gdzie biały karzeł ściąga materię dużo wolniej i nie osiąga granicy Chandrasekhara. W przypadku nowych, opadająca materia rozpoczyna reakcje termojądrowe w pobliżu powierzchni gwiazdy, co nie doprowadza do jej całkowitego zniszczenia. | '''Supernowe IA''' powstają, gdy węglowo-tlenowy [[Biały Karzeł|biały karzeł]] ściąga na siebie materię z towarzyszącej gwiazdy, zazwyczaj [[Czerwony Olbrzym|czerwonego olbrzyma]], tak długo, aż jego masa przekroczy tzw. '''granicę Chandrasekhara''' (ok. 1,44 masy Słońca). Teoria ta jest podobna do dotyczącej gwiazd nowych, gdzie biały karzeł ściąga materię dużo wolniej i nie osiąga granicy Chandrasekhara. W przypadku nowych, opadająca materia rozpoczyna reakcje termojądrowe w pobliżu powierzchni gwiazdy, co nie doprowadza do jej całkowitego zniszczenia. | ||
Inna teoria zakłada kolizję dwóch [[Biały Karzeł|białych karłów]], w wyniku której powstaje nowa gwiazda o masie przekraczającej granicę Chandrasekhara. | Inna teoria zakłada kolizję dwóch [[Biały Karzeł|białych karłów]], w wyniku której powstaje nowa gwiazda o masie przekraczającej granicę Chandrasekhara. | ||
| + | |||
| + | Po przekroczeniu granicy Chandrasekhara wzrost ciśnienia podnosi temperaturę w pobliżu środka gwiazdy, rozpoczynając trwający około 100 lat okres konwekcji. W pewnym momencie tej fazy następuje zapłon reakcji termojądrowych. Spalanie szybko nabiera tempa, ogarniając całą gwiazdę. Uwolniona energia (ok. 10<sup>44</sup> dżuli) powoduje, że cała gwiazda gwałtownie eksploduje wywołując falę uderzeniową rozchodzącą się z prędkością przekraczającą 10 tysięcy km/s. Następuje ogromny wzrost jasności gwiazdy - świeci w trakcie eksplozji jaśniej niż cała galaktyka. | ||
==Supernowa Typu Ib i Ic== | ==Supernowa Typu Ib i Ic== | ||
Wersja z 16:13, 1 gru 2012
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| science | |
Supernowa to termin określający pewne rodzaje kosmicznych eksplozji.
Istnieją dwie możliwe drogi prowadzące do takiego wybuchu:
- W jądrze masywnej gwiazdy przestają zachodzić reakcje termojądrowe i pozbawiona ciśnienia promieniowania gwiazda zaczyna zapadać się pod własnym ciężarem;
- Biały karzeł dostatecznie długo pobiera masę z sąsiedniej gwiazdy, aż przekroczy granicę Chandrasekhara, co powoduje eksplozję termojądrową.
W obydwu przypadkach, następująca eksplozja supernowej z ogromną siłą wyrzuca w przestrzeń większość lub całą materię gwiazdy. Utworzona w ten sposób mgławica ulega rozproszeniu już po kilkudziesięciu tysiącach lat.
Eksplozje supernowych są głównym mechanizmem rozprzestrzeniania w kosmosie wszystkich pierwiastków cięższych niż tlen oraz praktycznie jedynym źródłem pierwiastków cięższych od żelaza (powstałych w sposób naturalny). Cały wapń w naszych kościach czy żelazo w hemoglobinie zostały kiedyś wyrzucone w przestrzeń podczas wybuchu supernowej. Supernowe "wyrzuciły" ciężkie pierwiastki w przestrzeń międzygwiezdną, wzbogacając w ten sposób obłoki materii będące miejscem formowania nowych gwiazd i towarzyszących im planet.
Spis treści |
Supernowa typu IA
Supernowe IA powstają, gdy węglowo-tlenowy biały karzeł ściąga na siebie materię z towarzyszącej gwiazdy, zazwyczaj czerwonego olbrzyma, tak długo, aż jego masa przekroczy tzw. granicę Chandrasekhara (ok. 1,44 masy Słońca). Teoria ta jest podobna do dotyczącej gwiazd nowych, gdzie biały karzeł ściąga materię dużo wolniej i nie osiąga granicy Chandrasekhara. W przypadku nowych, opadająca materia rozpoczyna reakcje termojądrowe w pobliżu powierzchni gwiazdy, co nie doprowadza do jej całkowitego zniszczenia. Inna teoria zakłada kolizję dwóch białych karłów, w wyniku której powstaje nowa gwiazda o masie przekraczającej granicę Chandrasekhara.
Po przekroczeniu granicy Chandrasekhara wzrost ciśnienia podnosi temperaturę w pobliżu środka gwiazdy, rozpoczynając trwający około 100 lat okres konwekcji. W pewnym momencie tej fazy następuje zapłon reakcji termojądrowych. Spalanie szybko nabiera tempa, ogarniając całą gwiazdę. Uwolniona energia (ok. 1044 dżuli) powoduje, że cała gwiazda gwałtownie eksploduje wywołując falę uderzeniową rozchodzącą się z prędkością przekraczającą 10 tysięcy km/s. Następuje ogromny wzrost jasności gwiazdy - świeci w trakcie eksplozji jaśniej niż cała galaktyka.
Supernowa Typu Ib i Ic
Supernowa typu II
