Wróżka

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction
WRÓŻKA - niewielka, lecz potężna, nadprzyrodzona istota z mitologii celtyckiej.

Rodowód wróżek

Nazwa wróżki wywodzi się od losu i przeznaczenia. To z łacińskiego fatum, fati bierze swój początek starofrancuska feie, fee co z kolei prowadzi do powstania staroangielskiej fairy. Z czasem celtyckie wróżki zaczęto utożsamiać z celtyckimi sídhe oraz nordyckimi elfami (álfar). Identyfikację z elfami (álfar) wróżki zawdzięczają Williamowi Szekspirowi. Z kolei polska nazwa wróżka wywodzi się od prasłowiańskiego věštica, oznaczającego między innymi właśnie wróżkę.
John Dickson Batten, More English Fairy Tales 1894

Wróżki w mitologii celtyckiej

Były niewielkiego wzrostu. Miały liczyć sobie niecałe cztery stopy. Te rozmiary wynagradzała im uroda. Wróżki rozpoznawano po rudych i długich włosach. Niektóre miały mieć także zieloną cerę, która jednak tylko dodawała im uroku. Jako nieśmiertelne były też wiecznie młode, chociaż zdarzały się nieliczne wyjątki.

Wraz z elfami zamieszkiwały w świecie duchów, zmarłych i wielu innych istot nadprzyrodzonych, w której czas płynął zupełnie inaczej niż w świecie ludzi. Był to świat wolny od bólu i cierpienia. Miała się ona znajdować pod kurhanami. Panowało też przekonanie, że miejsca nocnych zabaw wróżek otaczała charakterystyczna, niebieska poświata.

Wróżki przewidywały przyszłość. Przejawiały słabość z jednej strony do muzyki, z drugiej do wystawnych uczt, podczas których miały tańczyć i raczyć się dużą ilością alkoholu. Wróżki kierowały się swoimi własnymi normami, które daleko odbiegały od tych znanych śmiertelnikom. Potrafiły być życzliwe dla ludzi i nawet zapraszać ich do swojego świata. Z drugiej strony były bardzo wrażliwe i trzeba było uważać, żeby ich nie urazić. Na gniew wróżek można się było także narazić, roznosząc fałszywe plotki na ich temat. Nie tylko gestem uprzejmości, ale wręcz obowiązkiem śmiertelnika, który został zaproszony do świata wróżek, było podzielenie się z jej mieszkańcami trunkiem, który przyniósł ze sobą.

Chociaż świat, w którym zamieszkiwały wróżki, był otwarty dla niektórych śmiertelników, należało przestrzegać określonych zasad. Przed wejściem należało przyjąć żelazne narzędzie, zazwyczaj nóż, by powrócić do żywych nie wolno było tknąć miejscowego jedzenia. A na człowieka, który ważył się wynieść przedmiot z tego świata miał spaść nie tylko gniew jej mieszkańców, ale już nigdy nie było mu dane tam powrócić.

Wróżki a chrześcijaństwo

Chrześcijaństwo miało dwie wersje pochodzenia wróżek. Obie wywodziły te istoty od postaci demonicznych. Jedna wiążąc je z upadłymi aniołami, druga z dziećmi pierwszej żony Adama, Lilith.

Wróżki a sídhe i Tuatha Dé Danann

Późniejsze źródła łączą wróżki z sídhe, a więc i Tuatha Dé Danann, oraz z elfami.

Literatura

  1. P. Monaghan, The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore, New York 2004.
  2. Mitologie świata. Celtowie, pod red. J. Kałużna-Ross, Warszawa 2007.
  3. J. Matthews i C. Matthews, Mitologia Wysp Brytyjskich, Poznań 1997.
  4. W. Górczyk, Elfy – Istoty fantastyczne w mitologii nordyckiej, Lublin 2009.
  5. A. Szrejter, Mitologia germańska, Warszawa 1997.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony