Winorośl
LEKSYKON FANTASTYKI | |
fiction |
Charakterystyka
W Grecji winorośl była atrybutem boga Dionizosa. Wiązała się z obrzędami i misteriami obchodzonymi na cześć tego bóstwa. W pierwszym przypadku była zapowiedzią wiosny, a co za tym idzie odrodzenia. Bóg przybywał zza mórz po długiej zimie na okręcie oplecionym winoroślą. Tyrs, laska noszona przez boga, ale także stanowiąca część kultowego stroju bachantek, opleciona była bluszczem i winoroślą. Dionizos nosił na głowie winiec z bluszczu i winorośli. Także bachantki wplatały sobie winorośl i bluszcz w rozpuszczone włosy. Dionizos miał nauczyć się uprawy winorośli, kiedy został oddany pod opiekę nimf w górach Nysa. Następnie sam nauczył Greków jej uprawy i produkcji wina. Dar wina i umiejętności jego wyrabiania powierzył jako pierwszemu Ikariosowi. W mitach związanych z Dionizosem często pojawia się motyw wyczarowanej winorośli. W micie o córkach Minyasa z Ochromenos w Beocji, które nie uczestniczyły w obrzędach na cześć boga, ów zamienia w winorośl nici. Winoroślą i bluszczem pokrywa się statek żeglarzy trackich również z woli boga, którego nie rozpoznali i chcieli sprzedać jako niewolnika odmówiwszy spełnienia jego prośby i zawiezienia na Naksos.W mitologii egipskiej winorośl wiązano z Ozyrysem.
Według jednej z interpretacji pierwsza kobieta w mitologii nordyckiej miała zostać stworzona z winorośli. Jest to jednak wersja najmniej prawdopodobna.
W tradycji żydowskiej według jednej z interpretacji winoroślą miało być drzewo poznania dobrego i złego. Motyw winorośli pojawia się również przy okazji Noego. Miał on nauczyć ludzi jej uprawy, a także sam pewnego dnia, podczas budowy arki, upił się winem sporządzonym z owoców winorośli. W Biblii winorośl wiąże się także z Ziemią Obiecaną. Jest dowodem na jej obfitość, a zarazem symbolem obfitości. Winorośl była również symbolem płodności.
W mitologii chrześcijańskiej winorośl oplatająca krzyż była symbolem Eucharystii. Wiązano ją także z wieczną szczęśliwością. Jako symbol męczeństwa była wiązana symbolicznie z Chrystusem.Literatura
- Kaczor I., Kult drzew w tradycji mitologicznej i religijnej starożytnych Greków i Rzymian, [w:] „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr. 3, Łódź 2001.
- Mann J., Zbrodnia, magia i medycyna, Toruń 1996.
- McKenna T., Pokarm bogów, Warszawa 2007.
- Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
- Leksykon symboli, Warszawa 1991.
- Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006.