Walkiria

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

Okładka z 1899 roku do dramatu muzycznego Ryszarda Wagnera Walkiria

[−] Walkiria (Bibliografia)

  Legenda o Sigurdzie i Gudrun

  Świat Dysku

WALKIRIE – nadnaturalne istoty żeńskie, potężne wojowniczki z mitologii nordyckiej, biorące udział w bitwach i związane z losem bohaterów.

Walkiria, staroskandynawska valkyrja, dosłownie wybierająca poległych od słowa val, oznaczającego poległych oraz kjosa czyli wybierać.

Te nadnaturalne istoty, uznawane za bóstwa żeńskie o demonicznym charakterze, niekiedy utożsamiane są z disami to znów obok norn wymieniane jako jedne z rodzajów dis. Mitologia podaje imiona walkirii – Brunhilda (Brynhildr), Göndul, Gudr, Gunn, Herfjoturr, Hildr, Hladgunnr, Hlokk, Hrist, Mist, Olrun, Rota, Sigrdrifa (Sigrdrífa), Sigrun (Sigrún), Skagull, Skeggjald, Skuld, Svafa (Sváva), Thrud (Þrúðr), Madziga. Większość z nich była personifikacją podstaw wojowników w czasie walki.

Walkirie są pięknymi, młodymi i dziewiczymi kobietami, ukazującymi się pod postacią wojowniczek a czasem demonicznych tkaczek bądź łabędzi. Zgodnie ze swoim statusem odziane były jak przystało na wojowniczki a na pole bitwy zstępowały na dzikich rumakach. Ich atrybutem jako tkaczek były dość nietypowe krosna, gdzie głowy ludzkie pełniły w nich funkcję ciężarów, miecze bijadeł, strzały płochów, natomiast miejsce nici zajęły ludzkie jelita.

Etymologia wskazuje na jedną z głównych funkcji walkirii. Zabierały one poległych w bitwie wojowników w zaświaty do miejsca zwanego Walhallą. W późniejszej tradycji, która powiązała demoniczne wojowniczki z Odynem, miały w Walhalii usługiwać wojownikom, codziennie toczącym walki, nalewając im miodu i podają potrawkę z dzika. Poza tym jednak walkirie miały decydowania o przeznaczeniu walczących, zsyłając to śmierć, to życie, to klęskę to zwycięstwo. Były towarzyszkami i opiekunkami wojowników, pomagały im zdobyć chwałę, która jednak nieodwołalnie związana była ze śmiercią. Zazwyczaj objawiały się bohaterowi dając mu wybór – bądź to życia długiego, ale przeciętnego bądź krótkiego, ale za to chwalebnego. Obiecywały pomoc w bitwach. Niekiedy przybierały postać ludzką i żyły z bohaterami jak normalne kobiety. W tym ostatnim przypadku mogły stracić status walkirii na stałą bądź na krótko, w zależności od tego, czy zachowały swoją dziewiczą naturę czy nie. Mogły również utracić go na skutek nieposłuszeństwa Odynowi. Podczas bitew walkirie pojawiały się bądź to w liczbie dziewięciu bądź trzech, niekiedy z towarzyszącą im norną.

Mitologia przechowała historię walkirii, które były towarzyszkami i opiekunami wojowników. I tak Sigrun związana jest z historią Helgiego a Sigrdrifa z opowieścią o Sigurdzie. Pierwsza z walkirii, Sigrun przynosiła chwałę, wygrane bitwy i wreszcie śmierć Helgiemu. Wszystko to z miłości do tego śmiertelnika. Obiecała wyjść za niego za mąż mimo, że była przyrzeczona innemu. Na jej prośbę Helgi pozbył się rywala zabijając go. Niestety najbliżsi dziewczyny stanęli po stronie wroga i również zginęli w bitwie. Wymagało to zemsty i małżeństwo Helgiego z Sigrun przerwała śmierć Helgiego, poniesiona z rąk brata Sigrun. Walkiria popełniła samobójstwo, by wraz z ukochanym Helgim odrodzić się w zaświatach. Druga z walkirii– Sigrdrifa – została przez Odyna skazana na małżeństwo i magiczny sen za nieposłuszeństwo jakim było uratowanie życia młodemu wojownikowi Agnarowi. Postąpiła wbrew przysiędze o zwycięstwie, którą Odyn złożył królowi Hjalmgunnarowi, wrogowi Agnara. Zarzekła się jednak, że nie poślubi nikogo, kto zna strach. Bohaterem, który wybudził ją z magicznego snu i nie znał strachu okazał się Sigurd. Walkiria obdarzyła go sztuką rozumienia run, które pozwalały odnieść zwycięstwo w bitwach i wieloma cennymi radami. W późniejszej tradycji Sigurd utożsamiana jest z Brunhildą, ukochaną Sigurda, którą ten potem porzucił na skutek magii poślubiając Gudrun, by następnie uwieść ją pod postacią brata Gudrun, Gunnara. Intrygi poślubionej Gunnarowi i zazdrosnej o Sigruda Bruhnildy doprowadziły do zamordowania Sigurda.

Walkirie w fantastyce

Pojawiają się w serii komiksowej Thorgal.

Literatura

1. L.P. Słupecki, Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Kraków 2003.
2. A. Szrejter, Mitologia germańska, Warszawa 1997.
3. M. Turowska-Rawicz, R. Sypek, Mitologie świata. Ludy skandynawskie , Warszawa 2007.
4. J.K. Puchalska, Umierać z bronią w ręku. Zaświaty dzielnych wojów Północy, w: Maska. Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy, nr. 11, Kraków 2011.
5. A. Sołtysiak, Dziewiątka w kulturze Normanów, w Antropologia religii, Warszawa 2003.
6. A. M. Kempiński, Ilustrowany leksykon mitologii wikingów, Poznań 2003.
7. J. Sherman, Storytelling. An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Nowy York 2011.
8. U.X.L. Encyclopedia of World Mythology, pod red. R. Parks, J. Stock, K. Hunt, USA 2009.
9. J. L. Borges, Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
10. A. M. Kempiński, Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
11. Online Etymology Dictionary, dostępne [on-line] http://www.etymonline.com/index.php.
12. Oxford Dictionaries, dostępne [on-line] http://oxforddictionaries.com/.
13. W. Kopaliński, Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM].
14. Encyclopedia Mythica, dostępne[on-line] http://www.pantheon.org/.
15. Encyclopedia Britannica, dostępne [on-line] http://www.britannica.com/.

(aut. Izabela Ozga)