Władimir Michajłow

Władimir Michajłow
Data i miejsce urodzenia	24 kwietnia,1929 Moskwa
Data i miejsce śmierci	28 września 2008
Narodowość	Rosja
Ważne dzieła	Dwier' s toj storony; Togda priditie, i rassudim
Nagrody
Wielikoje Kol'co, Eurocon , Aelita , Bielajewskaja Priemia , Strannik , Bastkon , Sigma-F , Roscon , Zwiozdnyj Most , Astrieja

Władimir Michajłow (1929-2008). Rosyjski pisarz sf.

Urodził się 24 kwietnia 1929 r. w Moskwie. Ukończył studia prawnicze na uniwersytecie w Rydze, dokąd trafił w wieku 16 lat po śmierci ojca i przymusowej rozłące z matką, uznaną za wroga ustroju. Do roku 1950 pracował w prokuraturze, służył w armii. W roku 1958 zajął się działalnością na niwie literackiej, pracował w redakcjach kilku ryskich wydawnictw, publikował w antologiach. Był głównym redaktorem pisma „Daugawa”, który pod jego kierownictwem w czasach pieriestrojki był uznawany za jedno z ciekawszych magazynów literackich w ZSRR (nudne, prowincjonalne pismo po pół roku pod jego kierownictwem pomimo dwukrotnego zwiększenia nakładu było praktycznie nie do kupienia w kioskach; w 1988 r. za propagowanie fantastyki na łamach „Daugawy” otrzymał Michajłow nagrodę EuroConu). Dał się poznać również jako poeta i tłumacz.

Fantastykę zaczął pisać z przypadku; znajomi literaci wydawali antologię, do której szukali jakiegoś tekstu z tego gatunku. Michajłow postanowił im pomóc... Początkowe opowiadanie rozrosło się w mikropowieść. Rzecz ukazała się na przełomie lat 59 i 60 XX wieku, w zasadzie bez poprawek, co przekonało Michajłowa do kolejnych prób w tej dziedzinie.

W roku 1962 w czasopiśmie „Iskatiel'” wydana została wspomniana już mikropowieść „Osobaja nieobchodimost'”. To były wspaniałe czasy dla radzieckiej fantastyki. Debiutowali wtedy również m.in. Arkadij i Borys Strugaccy, Kir Bułyczow, Ilja Warszawski, Olga Łarionowa, Władysław Krapiwin, Sewer Gansowski, Wadim Szefner i Wiktor Kołupajew. To dzięki tym autorom żywi ludzie zajęli w radzieckiej fantastyce miejsce bezdusznych robotów i nieulękłych bojowników ze światowym imperializmem.

Wczesną fantastykę Michajłowa opisać można jako romans naukowy: silni, mądrzy i nieustraszeni ludzie rozwiązują zagadki Wszechświata (na przykład - mikropowieść „Szag wpieried”, 1964). Nawet jednak te wczesne utwory wyróżniały się nieczęstym dla ówczesnej radzieckiej sf skupieniem na psychologii działań bohaterów czy konfliktach moralnych.

Sam Michajłow wspominał, że zaczynał pisanie całkiem banalnie: od fabuły, obowiązkowo pełnej przygód, fantastycznego pomysłu, odkrycia, wynalazku - to one stanowiły siłę napędową pierwszych jego książek. W każdej jednak kolejnej „ludzki element” coraz bardziej wypychał z jego fantastyki element naukowy. Pozostając w stylistyce charakterystycznej dla fantastyki, Michajłow niemal w każdym utworze wykraczał poza jej ramy. Najlepiej widać to w powieści „Dwier' s toj storony” (1974); to ona wywindowała swego autora do grona czołowych twórców radzieckiej fantastyki socjologicznej.

W powieści tej ziemski statek kosmiczny poddany zostaje działaniu antymaterii; zarówno sam statek, jak i jego załoga stają się jej niewolnikami – powrót na Ziemię nie jest możliwy, skończy się bowiem niechybną anihilacją i ich, i samej Ziemi. Michajłowa zajmuje jednak co innego – bada zachowanie ludzi, załogi nieszczęsnego statku, wyrwanych na zawsze z rodzinnego świata i skazanych na życie w stosunkowo niewielkiej, zamkniętej przestrzeni. Dziś tematyka taka nikogo nie dziwi, ale dla fantastyki radzieckiej połowy lat siedemdziesiątych „Dwier'...” stanowiło dzieło wręcz rewolucyjne. Jednocześnie bowiem stało w sprzeczności z obowiązującymi wówczas w tamtejszej fantastyce standardami utopijnych wizji przyszłości: przedstawiony w nim komunizm nie jest statyczny, lecz ciągle się zmienia, a sprawujący władzę mają skłonności do despotyzmu, narzucania na siłę swej woli zwykłym obywatelom. I, co gorsza, ustrój gospodarczy tego świata oparty jest ciągle na zgniłokapitalistycznym systemie wymiany pieniężno-towarowej.

Do tego świata powrócił Michajłow w wydanej w roku 1999 powieści „Biegliecy iz niotkuda”, opisując dzieje kolejnego pokolenia kosmicznych nieszczęśników.

W roku 1976 światło dzienne ujrzała kolejna powieść – „Storoż bratu mojemu” – uznawana za osobistą reakcję pisarza na interwencję wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Jej bohaterowie stają przed koniecznością odpowiedzi na pytanie: czy dla uratowania ludzkiej cywilizacji można poświęcić jej część, skazać na pewną śmierć mieszkańców niewielkiej kolonii? Kto może podjąć tego rodzaju decyzję? I czy w ogóle ktokolwiek ma prawo taką decyzję podejmować?

W latach 70 i 80 XX wieku sławę przyniósł Michajłowowi cykl utworów o gwiezdnym kapitanie Uldemirze, za który pisarz otrzymał w 1991 r. nagrodę Aelita.

To wtedy dała o sobie znać wizytówka prozy Michajłowa: publicystyczność. Każda jego powieść przypominała klub dyskusyjny. Bohaterowie tworzyli najprzeróżniejsze grupy: towarzyskie, filozoficzne czy polityczne. Fabuła pełniła rolę łącznika, dzięki któremu oponenci mogli spotkać się dla przedyskutowania jakiegoś globalnego problemu. I tak, dla przykładu, w powieści „Wariant „I”” (1998) rozważał Michajłow perspektywy i ewentualne skutki zrośnięcia się Rosji ze światem islamu. Michajłow, człowiek głęboko prawosławny, zaskoczył niemal wszystkich, uznając, że wyznanie to jest najlepszym, co może spotkać Rosję w przyszłości. Po upadku ZSRR ci, którzy chcieli utrzymać się z pisania, musieli zmienić podejście do swej twórczości, przejść na pozycje bardziej komercyjne. Widać to po późnej twórczości Michajłowa; w latach dziewięćdziesiątych jego bibliografię uzupełniały przede wszystkim fantastyczne kryminały, bohaterami których byli agenci służb specjalnych.

Prócz działalności pisarskiej prowadził Michajłow seminaria dla młodych fantastów, był jednym z jurorów nagrody Strannik. Pozostał aktywny twórczo niemal do końca swojego życia (na koncie miał ponad trzydzieści książek).

Zmarł 28 września 2008 r.

Bibliografia

Uldemir

• Kapitan Uldemir
  • Storoż bratu mojemu, 1976 (powieść) Stróż brata mego
  • Togda priditie, i rassudim, 1983 (powieść)
• Włastielin, 1993 (powieść)
• Nasliedniki Assarta, 1998 (powieść)
• Możet byt', najdietsia tam diesiat'?, 2006 (powieść)

Miłow

• Nocz' czornogo chrustalia, 1990 (powieść)
• Wostocznyj konwoj, 1995 (powieść)
• Prijut wietieranow, 1996 (powieść)

Razitiel

• Kol'co urakary, 2000 (powieść)
• Postojannaja Krata, 2003 (powieść)
• Wirus Ra, 2003 (mikropowieść)
• Miednyje truby Ardiga, 2004 (powieść)

Posol'skij diesant

• Prigłaszenije na nocznuju ochotu, inny tytuł: Nocznaja ochota, 1985 (mikropowieść)
• Połnaja zaprawka na Issorie, 1994 (mikropowieść)
• Posol'skij diesant, 1996 (mikropowieść)

Antimir

• Dwier' s toj storony, 1974 (powieść) Drzwi z tamtej strony
• Biegliecy iz niotkuda, 1999 (powieść)

Powieści

• Liudi Priziemielja, inny tytuł: Sputnik "Szag wpieried", 1964
• Odin na dorogie, 1987
• Zabłudiwszijsia wo snie, 1996
• Wariant "I", 1997
• Zawiet Surgana, 2002
• Tieło ugrozy, 2003
• Koroliewy Marginy, 2009

Mikropowieści

• Osobaja nieobchodimost', 1962, Pięciu na Deimosie
• Dal'niej dorogi, 1963
• Pieszczera mnogonogow, 1967
• Strannyj czełowiek Ziemli, 1967
• Stiebieliek i dwa listka, 1984
• Nie wozwraszczajties' po swoim sliedam, inny tytuł: Wsio naczinajetsia s mołczanija, 1991 - Nie wracajcie po własnych śladach Źródło
• ...I wsiaczeskaja sueta, 1993
• Put' Najugiry, inny tytuł: Mietodika Najugiry, 1999
• Triada kuranta, 2001
• Rieszenije nomier tri, 2005
• Powiest' o łazurnoj princessie, 2006
• Żiwi, poka możesz', 2007
• Ewtanator, 2007
• 2012, 2008
• Pieriewodczik s inskogo, 2008

Opowiadania

• Sriedi zwiezd, 1963
• Czernyje żurawli, inny tytuł: Czernyje żurawli Wsieliennoj, 1963, Czarne żurawie Czarne żurawie
• Wzgliad s rasstojanija w połwieka, 1965
• Odissieja Wałgusa, inny tytuł: Liudi i korabli, 1965
• Czekajtie nas, choro!.. (w j. ukraińskim), 1965
• Głubokij minus, 1966
• Piłot ekstra-kłassa, 1966, Pilot ekstraklasy Problemy 04 (349) 1975
• Dodatok do osobliwogo statutu, inny tytuł: Dan wibirajet smiert', 1968
• Dien', wieczer, nocz', utro, 1968, Dzień, wieczór, noc, poranek Klasyka rosyjskiej SF tom 3
• Ruczej na Japietie, inny tytuł: Wstriecza na Japietie, 1968, Spotkanie na Japecie lub Strumień na Japecie Problemy 01 (298) 1971, Kroki w nieznane tom 3, Galaktyka I, Okno w nieskończoność, Klasyka rosyjskiej SF tom 1
• Skucznyj razgowor na zarie, 1968, Nudny dialog o świcie Problemy 07 (340) 1974
• Istok, 1972 - Źródło Źródło
• Swistok, kotorogo nie słyszisz', 1972
• "Admirał" nad polianoj, 1973, "Admirał" nad polaną Klasyka rosyjskiej SF tom 2
• Karusiel w podziemielje, 1982
• Szliuzowszczik, 1989
• Sied'moj god, dien' poslie sołowjow, 1992
• Siemia, 2002
• Otrabotawszij instrumient otprawliajut w pieriepławku, 2003
• Dżokery Marsa, 2004
• Igra w zwuki, 2004
• O sport, ty..., 2004
• Dien' poslie sołowjew, god sied'moj, 2005
• Dom, 2005
• Riewnost', 2005
• Fasoliewyj sup, 2005
• Bałłada o synie iz snowidienij, 2007
• Polie boja, 2008
• Ruczej, tiekuszczij wwys', 2008
• Stiellarnaja skoraja, 2008
• Trudno odierżat' porażenije, 2008
• Czernyj jaszczik s Ruddieroggi, 2008

Sztuki

• Otkrytije Amieriki, inny tytuł: Otkrytije Amieriki. Scieny dlia cztienija, 1972
• Otkrytije Amieriki (Pritcza w piati aktach), 1976

Zbiory opowiadań

• Czorni Żurawli Wsieswitu (w j. ukraińskim), 1966
• Liudi i korabli, 1967
• Czernyje żurawli, 1967
• Gliwokij minus (w j. ukraińskim), 1969
• Istok, 1972
• Raznolietje, 2001
• Rieszenije nomier tri, 2005

Nagrody

• Wielikoje Kol'co, 1983, najlepsza powieść: Togda priditie, i rassudim
• Eurocon, 1988, najlepszy redaktor
• Aelita, 1991, Kapitan Uldemir
• Bielajewskaja priemia, 1994, Kapitan Uldemir
• Strannik, 1996, Paladyn Fantastyki
• Strannik, 2000, najlepsza mikropowieść: Put' Najugiry
• Bastkon, 2000
• Sigma-F, 2001, najlepsza publicystyka: Chożdienije skwoz' ery
• Roscon, 2002, Wielki Roscon
• Zwiozdnyj Most, 2006, Kamień Filozoficzny
• Astrieja, 2009, Polie boja

Linki zewnętrzne

• Rosyjska biografia i bibliografia Michajłowa