Utopia (pojęcie)
LEKSYKON FANTASTYKI | |
pojęcie |
UTOPIA (grec. ou - nic, i topos - miejsce, czyli miejsce nie istniejące) - termin wywodzący się od skróconego tytułu dzieła T. More'a (Prawdziwie złota książeczka o najlepszym urządzeniu rzeczypospolitej i o nowej wyspie Utopii, 1516), w którym został przedstawiony idealny - zdaniem autora - obraz społeczeństwa, zorganizowanego na zasadach powszechnej równości.
Prawa i obyczaje tego fikcyjnego kraju mogłyby służyć za wzór dla ówczesnych państw europejskich. Wkrótce termin „utopia" upowszechnił się i nabrał szerszego znaczenia. Dziś w języku polskim oznacza:
- potocznie w sensie pejoratywnym - szlachetny, ale nieziszczalny pomysł, mrzonkę, projekt nie mający szans realizacji;
- wizję idealnie zorganizowanego społeczeństwa, w którym nie ma miejsca na zło i niesprawiedliwość, a także pewien system idei zmierzających do przekształcenia istniejącej rzeczywistości;
- ideologię postulującą i propagującą radykalne programy poprawy istniejącego systemu społeczno-politycznego, ale nie liczące się z możliwością urzeczywistnienia ani z obiektywnymi prawami rozwoju historycznego;
- traktat filozoficzno-polityczny projektujący idealne formy organizmów społecznych;
- utwór literacki, w którym prezentowana jest wizja świata sprawiedliwego, doskonale zorganizowanego społeczeństwa, kontrastująca z rzeczywistością znaną z autopsji pisarzowi i odbiorcom jego dzieła (utopia literacka).
(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)