Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli utopia i utopijność w polskim socrealizmie

Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli utopia i utopijność w polskim socrealizmie Monika Brzóstowicz-Klajn
Język oryginału	polski
Forma	książka krytycznoliteracka
Pierwsze wydanie	2012
I wydanie polskie	2012
Wydawca	Naukowe UAM
Autor okładki	Helena Oszmiańska
Seria wydawnicza	Filologia Polska nr 136
Oprawa	miękka ze skrzydełkami
ISBN 978-83-232-2418-1

Rozprawa przedstawia związek kultury totalitarnej z tradycją utopii literackiej, omawia jej recepcję w Polsce lat stalinowskich, ukazuje ideologię postępu, tak ważną w komunizmie i w kulturze nowoczesnej, a także przybliża wizje historii w literaturze oraz bolszewicką koncepcję dziejów. Kultura socrealistyczna interpretowana w całości jako utopia społeczna znajduje swoje odbicie w utworach SF doby stalinowskiej, mających charakter literackiej utopii: wbrew założeniom socrealizmu odrzucającego wszelką fantastykę, science fiction znajduje tu swoją niszę.

Spis treści:

1. Słowo wstępne
2. Utopia jako zasłona systemu, atrapa
3. Socrealizm: kultura totalna i totalitarna

1. ROZDZIAŁ I Podstawowe rozróżnienia terminologiczne
   1. O utopii – z perspektywy historii idei
   2. Socjalizm utopijny a marksizm
   3. Socrealistyczna opowieść o utopii
   4. Utopijność socrealistycznej opowieści

1. ROZDZIAŁ II Europejska tradycja utopii w Polsce w latach 1947-1956 ##Podstawowa tradycja utopii pierwszy raz po polsku
   1. Spór o utopię Tomasza Morusa .
   2. Inne prace nad dziedzictwem utopii literackiej
   3. Nieznana utopia polskiego oświecenia: Podróż do Kalopei
   4. Próba opisu tradycji utopii poza ideologią
   5. Dyskurs (anty)utopijny w prasie czasów odwilży

1. ROZDZIAŁ III Historia w świecie socrealistycznej literatury
   1. Utopia całkowitej przemiany
   2. „Przeszłości ślad dłoń nasza zmiata”, czyli historia odrzucona
   3. Historia sfalsyfikowana/pisana na nowo
   4. Historia przyszłości

1. ROZDZIAŁ IV Ku przyszłości: SF i socrealizm ##Nachylenie kultury socrealistycznej ku przyszłości
   1. Soc science fiction?
   2. Sowieckie debaty nad SF a socrealizm
   3. Rosyjskie konteksty – wybrane wątki

1. ROZDZIAŁ V Koncepcja nowego człowieka i kultura totalitarna ##Marzenie o regeneracji międzyludzkich więzi, o odrodzeniu duchowym
   1. Nowy człowiek
   2. Współczesna historia: casus Pawlika Morozowa
   3. Nowy człowiek nie umiera?
   4. Nieśmiertelność „przebrana za historię”
   5. Wobec pamięci o ofiarach wojny i okupacji
   6. Pomiędzy projektowaną nieśmiertelnością a teraźniejszą walką o komunizm
   7. Zakończenie: Socrealizm wobec modernizmu
   8. Ciało obce?
   9. „Pewien komponent ideologiczny” awangardy
   10. Dwie utopie bolszewickie
   11. Socrealizm i modernizacja

1. Nota bibliograficzna
2. Indeks
3. Thomas More in a Pioneer scout’s uniform or Utopia and Utopia- nism in Polish social realism (Summary)