Rekwizyt

LEKSYKON FANTASTYKI

pojęcie

REKWIZYT - w znaczeniu ogólniejszym jest to przedmiot niezbędny do wykonywania określonej czynności,, czyli służący do osiągnięcia jakiegoś celu, zaś w znaczeniu węższym-przedmiot używany na scenie w przedstawieniu teatralnym lub na planie filmowym, związany z akcją danej sztuki lub filmu.

Analogicznie rekwizytami nazywa się też przedmioty przedstawione w utworze, którymi posługują się bohaterowie w fikcyjnej rzeczywistości. Ponieważ dzieło literackie jest bytem fikcjonalnym, istnieje więc tylko w języku, również tak rozumiane rekwizyty mają charakter ściśle językowy.

"Przedmioty przed¬stawione w dziele - stwierdza R. Ingarden - należy ściśle odróżnić od przedmiotów poza dziełem się znajdujących, a należących w większości wypadków do świata realnego. Przedmioty przedstawione w dziele stanowią jeden ze składników dzieła i najwyżej pozostają w pewnym, stosunku do przedmiotów świata realnego, które w niektórych wypadkach służą za wzorzec do utworzenia przedmiotów przedstawionych".

W związku z powyższym te rekwizyty, które utworzone są według wzorców istniejących w świecie rzeczywistym, określa się mianem rekwizytów realnych, zaś te, które takowych wzorów nie mają, nazywa się rekwizytami fantastycznymi.

W obrębie tych ostatnich wyróżnia się niekiedy rekwizyty fantastycznonaukowe, tzn. takie, które wprawdzie nie posiadają desygnatów w rzeczywistości pozaliterackiej, ale prawdopodobieństwo ich pojawienia się ewentualnie w przyszłości nie jest całkowicie wykluczone. Prawdopodobieństwo to oparte jest jednak na bardzo subiektywnym (autorskim i czytelniczym) wyobrażeniu o kształcie przyszłego świata i w związku z tym trudno w istocie stwierdzić, czy dany fantastyczny przedmiot może kiedyś otrzymać swój realny desygnat. W dużej mierze odczucie prawdopodobieństwa zależy przecież od sugestywności przedstawienia, czyli od autorskich umiejętności motywowania zjawisk ukazywanych w fikcyjnej rzeczywistości.

(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)