Południca

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Południca (Bibliografia)

  Herbata z kwiatem paproci

  Kiedy Bóg zasypia

  Poszarpane granie

POŁUDNICA - zwany też Żytnią Babą demon z mitologii słowiańskiej, spokrewniony z wiłą.

Los południcy mógł przypaść zaręczonej kobiecie, która zmarła tuż przed, po lub w trakcie swojego ślubu. Demon ten przybierał postać ubranej w oślepiająco białe szaty kobiety. Jej pojawieniu się towarzyszył wir powietrzny.

Czas i miejsce pojawiania się południcy był dokładnie określony. Ukazywać się ona miała tylko w okresie letnim, czasie żniw i zawsze w samo południe. Jako „Żytnia Baba” nawiedzała przede wszystkim pola żyta, jednak nie było to regułą.

Południca sprowadzała bóle głowy i ataki serca. Powodowała paraliż oraz utratę świadomości. Zdarzało się, że osoba, która zemdlała nigdy więcej nie odzyskała świadomości. Dolegliwości sprowadzane przez południcę mogły być karą dla tych, którzy przed zebraniem plonów, nie uszanowali należycie obrzędu, związanego z kultem ziemi. Najczęściej jednak było to po prostu niebezpieczeństwo, które groziło każdemu, kto nie zachował należytej ostrożności. Południca miała zachodzić od tyłu zwłaszcza tych, którzy sami zapuszczali się na pole w południe. Porywała także dzieci, zarówno te bawiące się w polu jak i noworodki. Na miejsce tych ostatnich podrzucała własne. Mogła również sprowadzić na dziecko ślepotę. Niekiedy też przenosiła je w inne miejsce.

Ochronić się przed południcą mógł każdy, kto zachował należytą ostrożność. Trzeba więc było zachować należyte obrzędy i nie zapuszczać się samotnie w pole w południe. Matki natomiast nie powinny zostawiać swoich dzieci samych.

Literatura

1. K. Moszyński, Kultura ludowa Słowian, cz. II, z. 1, Kraków 1934.
2. A. Szyjewski, Religia Słowian, Kraków 2003.
3. J. Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 1998.
4. T. Ławecki, R. Sypek, M. Turowska-Rawicz, Mitologie świata. Słowianie, Warszawa 2007.
5. Cz. Białczyński, Stworze i zdusze, czyli starosłowiańskie boginki i demony. Leksykon, Kraków 1993.
6. U. Lehr, Wierzenia w istoty nadzmysłowe, w: „Etnografia Polska”, t. 28, 1861.
7. B. Baranowski, W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1981.
8. A. Gieysztor, Mitologia Słowian, Warszawa 2006.
9. K. Haka-Makowiecka, M. Makowiecka, M. Węgrzecka, Leksykon fantastyki. Postacie, miejsca, rekwizyty, zjawiska, Warszawa 2009.

(aut. Izabela Ozga)