Persefona

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction


Aidoneus - Hades (Pluton) & Persephone (Proserpina) & Cerberus (Kerberos), [w:] Hoffman J., Mitologia Greków i Rzymian dla dojrzałych kobiet młodych i wykształconych, 1864.
PERSEFONA — w mitologii greckiej bogini krainy zmarłych i kiełkującego zboża, znana także jako Kora, w mitologii rzymskiej utożsamiana z Prozerpiną.

Nazwa

Jej wcześniejsze miano, Kora, pochodzi od greckiego kóra, oznaczającego dziewczynę. Tam, gdzie występuje w parze ze swoją matką, Demeter, noszą obie wspólne miano dwóch bogiń.

Rodowód

Była córką Zeusa oraz Demeter. Była bezpłodna. Według tradycji orfickiej miała jednak potomstwo. Ze związku z własnym ojcem, Zeusem, który przybrał postać węża, wydała Persefona na świat Zagreusa. Miała być także matką Erynii.

Miejsce

Hades uprowadził Persefonę do Hadesu, w zależności od tradycji w różnych miejscach. Według najpopularniejszej miało to miejsce na Sycylii na łące, konkretniej polu Enny. Inne tradycje wymieniają między innymi równinę Nysy, Kretę, Arkadię i Eleusis. Jako pani krainy zmarłych przebywała wraz z mężem w podziemnym pałacu.

Wygląd i atrybuty

Przedstawiana jako młoda, piękna dziewczyna, co nawiązuje do pierwszego z jej imion, Kore, i czasów sprzed porwania przez Hadesa. W aspekcie pani krainy zmarłych przedstawienia podkreślały surowość bogini. Jej atrybutem był mak a także owoc granatu.

Charakterystyka

Towarzyszkami Persefony były Atena, Artemida i nimfy, okeanidy. To z nimi bawiła się na łące, zrywając kwiaty, między innymi, co znaczące, lilie i narcyzy. Gdy sięgnęła po nie w pewnym momencie rozwarła się ziemia i pojawił się Hades. Hades uprowadził Persefonę za zgodą jej ojca, Zeusa, w swoim złotym rydwanie, do królestwa umarłych. Tam Persefona zasiadła obok niego na tronie. W końcu żal Demeter za córką i wcześniejsze jej poszukiwanie spowodował, że posłaniec bogów, Hermes, pojawił się w królestwie umarłych na polecenie Zeusa. Miał on zabrać Persefonę z powrotem do matki, na ziemię do królestwa żywych. Nim jednak Persefona odjechała w złotym rydwanie męża ku żywym ów podał jej pestki granatu. Skosztowawszy tego owocu śmierci Persefona została na zawsze związana ze światem podziemnym. Zeus ustalił, że Kore będzie odtąd spędzać trzy miesiące w Podziemiu a dziewięć miesięcy na ziemi. W zależności od podań liczba miesięcy bywa jednak różna. Prawdopodobnie porą zamierania przyrody była nie zima, lecz suche, jałowe lato a powrotu Kore do matki, na ziemię, jesień. Często mity dzielą tez rok po połowie. I tak w czasie, kiedy Persefona wracała na ziemię ziemia rodziła owoce, natomiast kiedy wracała pod ziemią, do swojego męża w królestwie zmarłych, ziemia była wymarła i nie dawała plonów. Jako żona Hadesa była więc Persefona panią umarłych, ale jej powrót na ziemię przydawał jej aspektu życia, podkreślając ambiwalencję ziemi, jednocześnie związanej z życiem i śmiercią. Dokładniej, w swoim aspekcie dającej nowe życie, była Persefona panią kiełkującego zboża.

Persefona miała darzyć miłością Adonisa, który część roku miał przebywać z nią a część z Afrodytą, część zaś samotnie, w efekcie część przebywał z Persefoną a dwie części z Afrodytą.

Kult

W Eleusis obchodzono misteria na część Demeter i jej córki Kory, zwane misteriami eleuzyjskimi i związane z tajemnicą śmierci i odrodzenia. Ich część stanowił prawdopodobnie święty dramat — mit opowiadający historię Demeter i Kory a ich przebieg i rytuały mogły opierać się na historii bogini, poszukującej swojej córki.

Literatura

  • Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
  • Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
  • Kempiński A. M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
  • Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.
  • Schmidt J., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
  • Stankiewicz L., Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.
  • Kerényi, K., Mitologia greków", Warszawa 2002.
  • Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji, Warszawa 1983.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony