Oscar Wilde

(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
(Opowiadania)
Linia 86: Linia 86:
 
==Opowiadania==
 
==Opowiadania==
 
*The Canterville Ghost (1887)  - '''Upiór rodu Canterville'ów''' lub '''Duch z Canterville''' lub '''Duch Canterville'ów''' [[Upiór rodu Canterville'ów]], [[O duchach. Opowieści prawdziwe]], [[Duchy, zjawy, upiory]],  
 
*The Canterville Ghost (1887)  - '''Upiór rodu Canterville'ów''' lub '''Duch z Canterville''' lub '''Duch Canterville'ów''' [[Upiór rodu Canterville'ów]], [[O duchach. Opowieści prawdziwe]], [[Duchy, zjawy, upiory]],  
*The Sphinx Without a Secret (1887) - '''Sfinks bez tajemnicy''' [[Fantastyczne opowieści]]
+
*The Sphinx Without a Secret (1887) - '''Sfinks bez tajemnicy''' [[Fantastyczne opowieści]] lub '''Sfinks bez sekretu'''  [[Duchy Nocy Kupały]]
 
*Lord Arthur Savile's Crime (1887) - '''Zbrodnia lorda Artura Saville'''  [[Upiór rodu Canterville'ów]]
 
*Lord Arthur Savile's Crime (1887) - '''Zbrodnia lorda Artura Saville'''  [[Upiór rodu Canterville'ów]]
 
*The Model Millionaire (1887)
 
*The Model Millionaire (1887)

Wersja z 18:40, 8 sie 2022

Oscar Wilde
Oscar wilde1.jpeg
Data i miejsce urodzenia 16 października,1854
Dublin
Data i miejsce śmierci 30 listopada 1900
Paryż
Narodowość Irlandia
Ważne dzieła Portret Doriana Graya
Oscar wilde2.jpeg

Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde (ur. 16 października 1854 w Dublinie, zm. 30 listopada 1900 w Paryżu) – irlandzki poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny. Przedstawiciel modernistycznego estetyzmu.

Był synem znanego chirurga, okulisty i laryngologa Sir Williama Wilde'a (1815 - 1876) i Lady Jane Wilde z d. Elgee (1821 - 1896), poetki, która prowadziła jeden z najznamienitszych salonów literackich Dublina. Zajmowała się też tłumaczeniem literatury niemieckiej, była zaangażowana w ruch polityczny "Młoda Irlandia"; publikowała tam pod pseudonimem Speranza.

Młody Oscar Wilde odbierał edukację najpierw w Portora Royal School w Enniskillen (1864-1871), a następnie w Trinity College w Dublinie (1871-1874). Już tam zyskał opinię wybitnie zdolnego, którą potwierdził studiując w latach 1874-1878 w Magdalen College w Oxfordzie. We wszystkich szkołach wyróżniał się, zdobywał nagrody i stypendia. W Oksfordzie w roku 1878 zdobył pierwszy laur poetycki za wiersz "Ravenna". Na uniwersytecie znany był szczególnie ze swego błyskotliwego humoru i daru wymowy, z drugiej strony wyróżniał się ekstrawagancją. Demonstrował swoją zniewieściałość, nosił długie włosy, drwił z "męskich" zawodów sportowych, a swoje pokoje przystrajał pawimi piórami, kwiatami, porcelaną i innymi bibelotami. W tym okresie stał się przedstawicielem estetyzmu (ang. Aestheticism), który głosił hasła "sztuki dla sztuki" (L`art pour l`art).

Postawa i poglądy Wilde'a z jednej strony były wyszydzane, np. w operetce Giberta i Sullivana Patience (1881), lecz z drugiej – podziwiane i modne, a on sam stał się z czasem bywalcem salonów i arbitrem w sprawach sztuki.

W roku 1882 pojechał z cyklem wykładów do Stanów Zjednoczonych. W 1884 r. ożenił się z Constance Lloyd i miał z nią dwójkę dzieci, synów Cyrila (1885) i Vyvyana (1886), którzy obaj przyjęli później nazwisko Holland. Wilde w latach 1887-1889 pracował jako dziennikarz w Pall Mall Gazette, potem był wydawcą Woman's World.

W tym okresie napisał Szczęśliwego księcia i inne opowiadania (The Happy Prince and Other Tales, 1888) oraz powieść Portret Doriana Graya (The Picture of Dorian Gray, 1890). Później, z dużą regularnością, prawie co rok, publikował odznaczające się błyskotliwym humorem satyryczne komedie. Dopiero te dzieła przyniosły mu większe uznanie u czytelników.

Wachlarz Lady Windermere (Lady Windermere's Fan, 1892), wystawiony w St James's Theatre w 1892 r., Kobieta bez znaczenia (Woman of No Importance, 1894), Mąż idealny (An Ideal Husband, 1895), Bądźmy poważni na serio (The Importance of Being Earnest, 1895), należą do jego mistrzowskich dzieł.

W 1893 r. wydawca, ze względów obyczajowo-religijnych, nie zgodził się na wystawienie sztuki Wilde'a Salomé, premiera sceniczna odbyła się w Paryżu, gdzie dokonała tego Sarah Bernhardt. Treść sztuki stała się osnową wczesnej opery Ryszarda Straussa o tym samym tytule (1905).

Oscar Wilde był biseksualistą. Jak sam mówił, kultywował pederastię na wzór starożytnych Greków. Miał kilku kochanków, m.in. Roberta Rossa, który był również jego oddanym przyjacielem. Innym z kochanków Wilde'a był lord Alfred Douglas, którego nazywał "Bosie". Jego ojciec, markiz Queensberry, John Sholto Douglas, publicznie znieważył Wilde'a, zostawiając w klubie notkę, w której napisał z błędem ortograficznym "Mr. Wilde posing as a Somdomite".

W związku z tym Wilde oskarżył markiza o zniesławienie. Niektórzy uważali, że to jego kochanek podjudzał go do złożenia pozwu przeciw ojcu. W sądzie Wilde przegrał sprawę.

6 kwietnia 1895 r. Wilde został aresztowany i oskarżony o kontakty homoseksualne (w tamtych czasach karalne w Wielkiej Brytanii). Sąd skazał go na 2 lata ciężkich robót, karę odbywał w więzieniu w Reading pod Londynem. Jego żona zmieniła wówczas nazwisko na Constance Holland, zabrała dzieci i wyjechała z kraju.

Podczas pobytu w więzieniu (1895-1897) napisał De Profundis, zawierający 30 tys. słów autobiograficzny list-monolog, który był zaadresowany do Alfreda Douglasa. Został on opublikowany dopiero po śmierci Wilde'a, w 1905 roku (w wersji okrojonej), a potem w 1949 w całości.

W więzieniu Wilde podupadł na zdrowiu, a jego stan finansowy po wyjściu na wolność był godny pożałowania. Pod zmienionym nazwiskiem, jako Sebastian Melmoth, wyjechał na kontynent i tam spędził ostatnie lata życia. W tym okresie opublikował słynny poemat Ballada o więzieniu w Reading (The Ballad of Reading Gaol, 1898). Zmarł w podrzędnym paryskim hoteliku "Hotel d'Alsace" z powodu zapalenia opon mózgowych. Miał 46 lat. Na łożu śmierci przeszedł na katolicyzm. Początkowo pochowany na cmentarzu Cimetière de Bagneu, później jego szczątki zostały przeniesione na cmentarz Père Lachaise.

Utwory Oscara Wilde'a na język polski tłumaczyli między innymi: E. Berberyusz, Antoni Libera, M. Feldmanowa, Jan Kasprowicz, A. Tretiak, J. Pudełek, J. Korniłowiczowa i C. Wojewoda.

Życie Oscara Wilde'a stało się podstawą do nakręcenia dwóch filmów fabularnych: Procesy Oskara Wilde'a (The Trials of Oscar Wilde, 1960) z Peterem Finchem w roli głównej i Wilde (1997) z Stephenem Fry'em.

Spis treści

Powieści

  • The Picture of Dorian Gray (1891) inny tytuł: The Picture of Dorian Gray, From the Romance of Oscar Wilde: A Play in Three Acts and Prologue (1913) [jako Oscar Wilde i G. Constant Lounsbery] Portret Doriana Graya

Zbiory opowiadań

  • The Happy Prince and Other Tales (1888)
  • Lord Arthur Savile's Crime and Other Stories (1891)
  • A House of Pomegranates (1891)
  • The Picture of Dorian Gray (1962)
  • The Canterville Ghost and Other Stories (1983) Upiór rodu Canterville'ów
  • Fairy Tales of Oscar Wilde, Volume 1 (1992)
  • The Happy Prince and Other Stories (1995)
  • The Picture of Dorian Gray and Other Stories (1995)
  • Complete Short Fiction (2003)
  • The Picture of Dorian Gray and Other Writings (2005)
  • The Canterville Ghost, The Happy Prince and Other Stories (2010)
  • The Picture of Dorian Gray and Other Works (2012)

Omnibusy

  • Salome / Die Ballade vom Zuchthaus zu Reading / Das Bildnis des Dorian Gray (1908)
  • Complete Fairy Tales of Oscar Wilde (1990)

Chapterbooks

  • The Ballad of Reading Gaol (1898) [jako C.3.3 ]
  • The Canterville Ghost (1906)

Opowiadania

  • The Canterville Ghost (1887) - Upiór rodu Canterville'ów lub Duch z Canterville lub Duch Canterville'ów Upiór rodu Canterville'ów, O duchach. Opowieści prawdziwe, Duchy, zjawy, upiory,
  • The Sphinx Without a Secret (1887) - Sfinks bez tajemnicy Fantastyczne opowieści lub Sfinks bez sekretu Duchy Nocy Kupały
  • Lord Arthur Savile's Crime (1887) - Zbrodnia lorda Artura Saville Upiór rodu Canterville'ów
  • The Model Millionaire (1887)
  • The Selfish Giant (1888)
  • The Happy Prince (1888)
  • The Nightingale and the Rose (1888)
  • The Devoted Friend (1888)
  • The Remarkable Rocket (1888)
  • The Young King (1888)
  • The Birthday of the Infanta (1889)
  • The Portrait of Mr. W. H. (1889)
  • The Fisherman and His Soul (1891)
  • The Star-Child (1891)
  • The Star Child (1891)
  • The Young King (1891)
  • The Birthday of the Infanta (1891)
  • The Star-Child (1891)
  • The House of Judgement (1893)
  • The Disciple (1893) - HYNH+ Vol. V. Nr 2/2022
  • The Doer of Good (1894)
  • The Teacher of Wisdom (1894)
  • Poems in Prose (1894)
  • The Magic Ball (1901), Wynalazek uczonego, HYNH+ Vol. III. Nr 1/2 (zima-wiosna 2020)
  • The Master (2003)
  • The House of Judgment (2003)
  • The Artist (2003)
  • The Canterville Ghost (2004)
  • De Profundis (2005)

Cytaty

  • "Ludzie znają dziś cenę wszystkiego, nie znając wartości niczego".

Oscar Wilde "Portret Doriana Graya"

  • "Książki, które świat nazywa niemoralnymi, to są właśnie te, które światu wykazują jego własną hańbę".

Oscar Wilde "Portret Doriana Graya"

  • " - Harry, ty nie rozumiesz, czym jest przyjaźń lub wrogość. Lubisz wszystkich, to znaczy, że wszyscy są ci obojętni".

Oscar Wilde "Portret Doriana Graya"

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony