Nyja

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction
nic nie znaleziono

NYJA – w mitologii zachodniosłowiańskiej bóstwo śmierci wątpliwego pochodzenia, zanane także jako Nija, Nya.

Nazwa

W źródłach, a więc u Jana Długosza oraz Jakuba Parszkowica, zapis tego imienia pojawia się w formie Nya. Nazwę Nyji wiążę się z jednej strony z pojęciem nyti, oznaczającym niknięcie, nędznienie, umieranie z drugiej z określeniem nawi, pokrewnym znaczeniowo, bo w mitologii słowiańskiej będącym z jednej strony nazwą zaświatów a z drugiej nazwą dusz ludzi zmarłych. Wskazuje się także na związek nazwy Nyja z, pojawiającą się w synodach polskich, tyją. Nyja mogła wywodzić się od tego pojęcia i wtedy nie byłaby nazwą własną bóstwa, albo było na odwrót i to Nyja dała początek nazwie tyja.

Charakterystyka

Związek nazwy Nyji ze określeniami i nazwami własnymi dotyczącymi śmierci pasuje do opisu Długosza. Według kornikarza Nyja, jako bóstwo śmierci, miałaby władzę nad zaświatami, w których w tym wypadku należałoby widzieć słowiańską Nawię, pełniłby by rolę stróża i opiekuna dusz, opuszczających ciało. Status bóstwa przyznawało Nyji także niezależne od długoszowego źródło, o Nyji wspomniał w 1440 roku historyk Jakub Parkoszowic. Nyja mogła także nie być bóstwem, ale określeniem pochodzącym z demonologii, być może zaczerpniętym z folkloru. Status Nyji wciąż pozostaje nieustalony.

Nyja w fantastyce

Motyw Nyji pojawia się w Zakonie Smoka Aleksandara Tesica.

Literatura

  • Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.
  • Gieysztor A., Mitologia Słowian, Warszawa 2006.
  • Strzelczyk J., Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 1998.
  • Urbańczyk S., Dawni Słowianie Wiara i kult, Wrocław 1991.
  • Kempiński A. M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
  • Podgórski A.; Podgórska B., Encyklopedia demonów, Wrocław 2000.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony