Re
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
RE — w mitologii egipskiej bóg słońca, znany także jako Ra.
Rodowód
Re identyfikowano z wieloma innymi bóstwami. Z tego powodu znany był jako Amon-Re, Montu-Re, Sobek-Re, Chnum-Re. Od czasów Nowego Państwa został utożsamiony z Ozyrysem, który stał się jego wcieleniem w zaświatach.
Wygląd
Przedstawiany w postaci sokoła albo człowieka z sokolą głową. Z wyobrażeniem Re, jako boga słońca, wiązał się także dysk słoneczny, często uskrzydlony i w wizerunkach umieszczany nad głową bóstwa. Tam, gdzie słońce ukazywane było w trzech postaciach, dziecka o poranku czyli Chepri, dorosłego mężczyzny w pełni sił w samo południe i starca wieczorem czyli Atuma, Re wyobraża drugą z nich. Do głównych atrybutów Re należała jego barka słoneczna.
Charakterystyka
W mitologii egipskiej Re był stwórcą świata a łzy uronione przez boga słońca, Re, dały początek ludzkości.
Codziennie, w barce słonecznej, wraz ze swoimi pomocnikami, przemierzał nieboskłon w dzień a w nocy podróżował przez zaświaty. Według jednej z koncepcji Re umierał wieczorem, połknięty przez boginię Nut, czyli niebo, przechodził przez jej ciało, by rankiem narodzić się na nowo jako wschodzące słońce. Pomarańczowo-czerwony blask wschodzącego słońca w micie tożsamy był z krwią rodzącej boga, bogini. Podczas podróży przez zaświaty Re, wraz ze swoimi pomocnikami, przebywającymi wraz z bogiem na barce, walczył z demonami. Jest to walka o zasadę maat, czyli porządku, ładu przeciwko chaosowi, jaki reprezentują potwory.
Zgodnie z tradycją Re panował na ziemi jako władca. Zestarzał się jednak. Ponadto za jego panowania ludzkość zbuntowała się. Wówczas bóg zapragnął ją ukarać i w tym celu posłał na ziemię swoją córkę, w zależności od wersji mit mówi tutaj o bogini Hathor, Bastet, Sechmet bądź Tefnut. Ona jednak, przybrawszy postać lwicy, tak zasmakowała w ludzkiej krwi, że nic już nie mogło jej powstrzymać od całkowitego wygubienia ludzkości. Re, chcąc temu zapobiec, nakazał by przygotowano piwo wymieszane z owocami z Elefantyny, nadając tym samym trunkowi barwę krwi. Rozlano go na polach, co zmyliło boginię, która ponadto upiła się i zapomniała o swoim zamiarze wygubienia ludzkości.
Słabość starzejącego się Re wykorzystała również bogini Izyda. Ulepiła ona węża ze śliny, wypływającej z ust Re. Jego jad powodowa u boga potworne męczarnie. Ponieważ tylko Izyda wiedziała jak je uśmierzyć podstępem, obiecując bogu pomoc, zmusiła go do wyjawienia swojego prawdziwego imienia, które, z racji swojej magicznej mocy, dawało jej władzę nad światem równą Re.
Starzejący się bóg oddał władzę w ręce boga Szu. Sam natomiast wzniósł się na niebo, utożsamiane z boginią Nut, gdzie odtąd przebywał jako słońce. Również na rozkaz Re ciało bogini Nut podtrzymywał bóg Szu.
Kult
Re był powszechnie czczonym bóstwem. Jedna z jego najważniejszych świątyń znajdowała się jednak w Heliopolis, czyli egipskim Junu. Faraonowie uważani byli za synów Re. Od czasów piątej dynastii miano syna Re weszło do tytulatury królewskiej.
Literatura
- Rachet G., Słownik cywilizacji egipskiej, Katowice 1994.
- Bator W., Religia starożytnego Egiptu, Kraków 2012.
- Černý J., Religia starożytnych Egipcjan, Warszawa 1974.
- Niwiński A., Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1993.
- Niwiński A., Mity i symbole religijne starożytnego Egiptu, Warszawa 1984.
- Hart G., Mity egipskie, Warszawa 1999.
- Lipińska J.; Marciniak M., Mitologia starożytnego Egiptu, Warszawa 1980.
(aut. Izabela Ozga)
