Macha

Z encyklopediafantastyki.pl
(Przekierowano z Kategoria:Macha)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction

MACHA – bogini w mitologii celtyckiej, występująca w trzech różnych aspektach.

Rodowód

Macha pojawia się w tradycji jako bogini wojny, wróżka i królowa irlandzka.

Macha jako bogini wojny

Wchodziła w skład celtyckiej triady. Pojawia się więc w towarzystwie Morrigan, Badb bądź Nemain. Jej poświęcone były ścięte głowy pokonanych, wrogich wojowników, zwane także żniwem Machy. Ona sama zwana była również Czerwoną Machą. Uważana za żonę Nemeda.

Macha jako wróżka

Pewnego dnia pojawiała się przed domem Crunniuca, dopiero co owdowiałego gospodarza. Żyła wraz z nim, zastępując mu zmarłą małożonkę. Pomagał mu w gospodarstwie i dzieliła z nim łoże. Crunnic miał spełnić tylko jeden, jedyny warunek – mianowicie nie mówić o niej nikomu. Crunnic złamał przysięgę milczenia. Podczas wyścigów w Ulsterze, widząc jak szybki jest rumak króla, nieopacznie pochwalił się, że jego żona biega szybciej. Król kazał sprowadzić Machę. I choć prześcignęła ona rumaka królewskiego zmarła jednak u mety. Nim odeszła wydała na świat bliźnięta i rzuciła przekleństwo na Ulster. To ostatnie miało sprowadzać niemoc na Ulsterczyków – za każdym razem, kiedy stawali w obliczu zagrożenia na pięć dni i cztery noce cierpieli takie bóle jak kobiety w połogu. Klątwa miała trwać przez dziewięć pokoleń. Miejsce to, gdzie znajdują się dwa kopce, nazwano na pamiątkę Machy Emain Macha (Bliźnięta Machy), to miejsce kultu Machy, stało się później stolicą Ulsteru i identyfikowane jest z Navan Fort w Armagh.

Macha jako królowa

Machą zwana królowa Mongruad, czyli Rudowłosa, postać historyczna, obrosła legendą. Była córką króla Aeada Ruada, Rudego. Kiedy po jego śmierci chiała przejąć władzę, jego bracia a jej wujowie, Ciombaoth i Díthorb nie zgodzili się na to. W walce o sukcesję zabiła Díthorba i pokonała Ciombaoth a sama, przejąwszy władzę, z własnej woli wyszła za tego ostatniego. Rozprawiła się również z kuzynami, synami zmarłego Díthorba, chcącymi odzyskać tron należnym im, jak twierdzili, po ojcu. Macha udała się za nimi, przyjmując postać wiedźmy. Próbowali ją zgwałcić a ona, podstępem, związała ich i sprowadziła spętanych do Ulsteru. Macha usypała kopiec Machy (Ard Macha) a Emain Macha (Bliźnięta Machy) na mocy jej decyzji stało się stolicą Ulsteru.

Literatura

  • Botheroyd S., i Botheroyd P.F., Słownik mitologii celtyckiej, 1998.
  • Davies N., Wyspy, Kraków 2003.
  • Gierek B., Celtyckie boginie wojny, „Studia Religiologica”, 2003, t.MCCLXVI, nr 36.
  • Kałużna-Ross J., Mitologie świata. Celtowie, Kraków 2007.
  • Matthews J., i Matthews C., Mitologia Wysp Brytyjskich, 1997.
  • Monaghan P., The Encyclopedia Of Celtic Mythology And Folklore, New York 2004.
  • Kempiński A.M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony