Hekate (pojęcie)
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
HEKATE — w mitologii greckiej bogini ciemności, czarów i magii, pani duchów.
Imię
Greckie imię bogini wskazuje na nią jak na Działającą z Daleka. Nosiła przydomek Hekate Trioditis, czyli Hakate Trójdrożnej. Łacińska wersja tego przydomka brzmi Hekate Trivia i posiada to samo znaczenie. Inny z przydomków Hekate, to Protyreja, co wiąże się z jej funkcją strzegącej wrót. Bogini zwana była także suką i wilczycą.
Rodowód
Hekate miała przedgrecki rodowód. Początki bogini sięgałyby Karii w Azji Mniejszej. U Greków Hekate była córką Persesa oraz Asterii, pochodziła więc z rodu olbrzymów tytanów i należała tym samym do przedolimpijskiego pokolenia bogów. Niektóre wersje mitu widzą w niej matkę Skylli. Ta ostatnia miała przyjść na świat ze związku Hekate z Forkysem. Córką bogini była Empuza bądź empuzy. Jako potrójna wyobrażana była w trzech aspektach. Łączono ją z innymi boginiami takimi jak Artemida, Selene oraz Persefona.
Wygląd
Hekate przedstawiano często w potrójnym aspekcie trójgłowej bogini bądź bogini o trzech, złączonych ze sobą ciałach. Miała jej towarzyszyć sfora ujadających, zaświatowych psów. W dłoni trzymała pochodnię. Mogła przybierać postać zwierzęcą, objawiała się jako suka bądź wilczyca.
Charakterystyka
Pierwotnie Hekate była bóstwem obdarzającym ludzi wszelkimi dobrami. Zapewniała rozmnażanie się bydła pasterzom, rybakom obfity połów. Niosła powodzenie w walce i zawodach sportowych. Wiązana była także z dziećmi i ich przyjściem na świat. Stała na straży wrót i prawa.
Z czasem charakter Hekate nabrał bardziej złowróżbnego charakteru. Boginię łączono z czarami i magią, którymi sama się parała i których była patronką. To jej kapłanką była Medea, do niej też zwracała się z modłami. Hekate była także związana z zaświatami. Stała się panią duchów i widm. Patronowała rozstajom dróg, miejscom sprzyjającym magii.
Podczas tytanomachii, czyli wojny bogów olimpijskich z olbrzymami tytanami, Hekate stanęła po stronie tych pierwszych, choć sama należała do pokolenia tytanów. Po objęciu władzy przez Zeusa zachowała władzę, która obejmowała ziemię, morze oraz niebo. Hekate odegrała swoją rolę w micie o Demeter i Korze. Pozostając ich przyjaciółką, to ona powiedziała Hekate, że słyszała krzyk jej córki i skąd dochodził, a potem udała się z nią do Heliosa, który jako jedyny widział wszystko z nieboskłonu.
Kult
Posągi trójgłowej bogini stawiano na rozstajach dróg. Składano przy nich ofiary dla Hekate. W tym z psów. Posąg bogini znajdował się przy świątyni Nike na Akropolu.
Literatura
- Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
- Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
- Kempiński A. M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
- Schmidt J., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
- Stankiewicz L., Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.
- Kerényi, K., Mitologia greków, Warszawa 2002.
- Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.
- Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji, Warszawa 1983.
(aut. Izabela Ozga)
