Groteska

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
pojęcie


GROTESKA (włosk. grottesca, z franc. grotesque - dziwaczny) - kategoria estetyczna występująca w różnych dziedzinach sztuki (plastyka, muzyka, film, teatr). W literaturze polega na pomieszaniu w jednym utworze krańcowo różnych stylów oraz na wprowadzaniu do świata przedstawionego elementów z odległych od siebie sfer lub na celowym ich deformowaniu, a także na stosowaniu równocześnie sprzecznych z sobą porządków motywacyjnych.

"Cechą konstytutywną groteski jest zespolenie elementów przeciwstawnych, których wzajemny stosunek odczuwa się jako konflikt, kolizję, niezborność, dysharmonię. Kojarzenie jakości opozycyjnych, np. tragizmu z komizmem, patosu z trywialnością, piękna z brzydotą, beztroskiej błazenady z demoniczną grozą, baśniowej fantastyki z motywacją werystyczną, wysłowienia wykwintnego z wulgarnym - rodzi formy osobliwie zdeformowane, karykaturalne, monstrualne, nie poddające się logicznej weryfikacji, a przy tym narzucające się odbiorcy arbitralnie, w sposób, który łamie jego przyzwyczajenia i oczekiwania, nie wymaga jednak intelektualnego wnikania w strukturę dzieła" (L. Sokół).

Groteskowa deformacja służy najczęściej celom satyrycznym i parodystycznym, zwłaszcza w stosunku do utrwalonych konwencji i stereotypowych wzorców. Rozwój fantastyki naukowej spowodował dość wcześnie zużycie obiegowych motywów "cudownego wynalazku" i podróży kosmicznych, a także wpłynął na skostnienie tradycyjnych chwytów narracyjnych i rozwiązań fabularnych, które stały się obiektem parodii i groteskowej deformacji, co z kolei doprowadziło do wykrystalizowania się nowej odmiany, mianowicie groteski fantastycznonaukowej.

(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony