Groch

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Groch (Bibliografia)

  Babunia Jagódka

  Saga o wiedźminie (cykl)

  Świat Dysku

[w:] Bruno G., Le tour de la France par deux enfants, 1904.

GROCH — roślina znana także z historii kultury.

Charakterystyka

Groch pojawia się w wierzeniach i folklorze Słowian. Był strawą dla umarłych, ofiarą zostawianą im podczas święta Dziadów. W folklorze słowiańskim groch związany był z demonami. Wśród grochu mogła spacerować południca, groch lubiły utopce, znano również pokrewne południcom baby grochowe. Grochem przystrojona była znana z folkloru postać człowieka przebranego za niedźwiedzia, pojaiwająca się podczas uczt noworocznych oraz obrzędów weselnych. Spożywano go podczas Godów, był zapowiedzią obfitości na rok przyszły. To także trzecie danie spożywane podczas święta niedźwiedzia, znanego z folkloru rosyjskiego i urządzonego w przeddzień Najświętszej Marii Panny. Ponadto w folklorze, podczas rytualnej czynności bicia rózgą dopiero co ochrzczonego dziecka, groch pojawia się w zamawianiu. Rytuał ten ma uczynić z dziecka dobrego gospodarza na przyszłość. Wieniec grochowy podarowany zalotnikowi starającemu się o pannę, był symbolem odmowy. Zgodnie z wierzeniami ludowymi dobrze jest siać groch w czasie pełni, unikać tej czynności podczas nowiu, stan księżyca ma bowiem wpływ na wzrost.

Motyw ziarnka grochu pojawia się w baśni Hansa Christiana Andersena Księżniczka na ziarnku grochu.

Literatura

• Drabik W., Cztery pory życia. O współzależności obrzędów dorocznych i rodzinnych, [:w] „Polska Sztuka Ludowa”, 1, 1990, str. 15–30, 63-64.
• Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, t. 1, Kraków 1939.
• Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, t. 2, Kraków 1939.
• Pełka L. J., Polska demonologia ludowa, Warszawa 1987.
• Danuta Benedyktowicz Z. B., Symbolika domu w tradycji ludowej, [:w] „Konteksty : polska sztuka ludowa : antropologia kultury, etnografia, sztuka”, t. 44, nr. 4 (211), 1990, str. 3-16, 64.
• Ziółkowska M., Szczodry wieczór, szczodry dzień. Obrzędy, zwyczaje, zabawy, Warszawa 1989.
• Baranowski B., W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1981.
• Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006.
• Słownik stereotypów i symboli ludowych, pod red. Bartmiński J. , Lublin 1996.
• Frazer J.G., Złota gałąź, Kraków 2012.

(aut. Izabela Ozga)