Godzilla: Król potworów

Godzilla: Król potworów (1954) Ishirō Honda Gojira
Scenariusz:	Takeo Murata
	Ishirō Honda
	Shigeru Kayama
Muzyka:	Akira Ifukube
Zdjęcia:	Masao Tamai
Występują:	Akira Takarada
	Momoko Kōchi
	Akihiko Hirata
	Takashi Shimura
	Haruo Nakajima
	Kokuten Kodo
	Ren Yamamoto
	Toyoaki Suzuki
Produkcja:	Japonia
Typ	film
Gatunek	science fiction, horror
Czas	98 min.

Godzilla: Król potworów (jap. ゴジラ, Gojira) – japoński film science fiction z 1954 roku, wyreżyserowany przez Ishira Hondę. Wyprodukowany został przez wytwórnię Toho, a za efekty specjalne odpowiadał Eiji Tsuburaya. Choć nie był to pierwszy z filmów o wielkich potworach wyprodukowanych w Japonii (wcześniej powstały takie filmy jak Wasei Kingu Kongu z 1933 r. czy dwuczęściowy Edo ni Arawareta Kingu Kongu z 1938 r.), to właśnie powstanie tego filmu zainicjowało żywiołowy rozwój tego gatunku w Japonii; gatunek takich filmów otrzymał także swoją nazwę – kaijū eiga. Godzilla: Król potworów to pierwszy film z serii o Godzilli; przez większość fanów uważany jest za najlepszy z serii. Godzilla odbierany jest jako alegoria bomby atomowej: posiada niepowstrzymaną siłę, działa dzięki radioaktywności, wyrządził w Japonii podobne szkody jak II wojna światowa. Może być odebrany także jako alegoria Amerykanów, prowadzących testy z bronią atomową. Film powstał zaledwie dziewięć lat po tragicznych wydarzeniach, Hiroshimie i Nagasaki oraz kilka miesięcy po incydencie, w wyniku którego ucierpiała załoga japońskiego statku rybackiego znajdująca się w pobliżu miejsca, w którym Amerykanie prowadzili testy. W przeciwieństwie do innych filmów o wielkich potworach oraz reszty serii, Godzilla był bardzo poważny, choć przez te wszystkie lata od czasu powstania stracił trochę ze swojej wymowy. Ichirō Honda, reżyser filmu, współpracował przy kilku produkcjach Kurosawy, a jego surowe czarno-białe filmy zdają się być bardziej realistyczne, ostre i przerażające niż wiele późniejszych kolorowych filmów kaijū.

Fabuła

Japońska łódź rybacka Eiko-maru zostaje zaatakowana przez smugę światła w pobliżu wyspy Ōto, po czym idzie na dno. Wysłaną aby sprawdzić co się dzieje łódź Bingo-maru spotyka jednak ten sam los. Kolejna wysłana łódź znajduje kilku rozbitków, ale – podobnie jak poprzedniczki – zostaje zniszczona.

Tymczasem ludność rybackiej wyspy Ōto nie jest w stanie nic złowić. To zapewne sprawka Godzilli – mówi starszy wioski. Według ich wierzeń Godzilla jest bogiem potworów żyjącym w morzu, wychodzącym z niego aby żywić się ludzkim mięsem. Dawniej, gdy połowy były mizerne, ludność wyspy składała w ofierze dziewczęta, aby powstrzymać Godzillę i zapewnić sobie lepsze połowy.

Na Ōto przybywa helikopter z ludźmi, którzy chcą przeprowadzić śledztwo w sprawie ostatnich tragicznych wydarzeń mających miejsce w pobliżu wyspy. Miejscowi wierzą, że za owymi wypadkami stoi potwór zwany Godzillą, jednak przybyli reporterzy są do tego sceptycznie nastawieni. Wieczorem ludność wyspy odprawia egzorcyzmy w nadziei, że potwór już więcej się nie pojawi. Gdy mieszkańcy zasypiają rozpętuje się burza, której towarzyszy pojawienie się mrocznego potwora siejącego śmierć i zniszczenie w małej wiosce.

Następnego dnia informacje o zajściu na wyspie przekazane zostają do Tokio. Paleontolog Kyohei Yamane prosi o wysłanie na wyspę naukowej ekspedycji. Statek z Yamanem bezpiecznie dociera na Ōto, gdzie członkowie ekspedycji natrafiają na olbrzymie odciski stóp, którym towarzyszy silne napromieniowanie. Nagle mieszkańcy wioski zostają powiadomieni, że coś dzieje się na wzgórzach. Gdy przybywają na wzgórze, ich oczom ukazuje się gigantyczny potwór wydający przerażające okrzyki. Mieszkańcy wioski i członkowie ekspedycji uciekają w popłochu, a potwór wraca do morza.

Yamane przegląda zebrane dowody i dochodzi do wniosku, że potwór przeżył erę prehistoryczną i został przebudzony w wyniku eksplozji atomowych. Osad pozostawiony przez potwora, którego nazwę Godzilla przejęto z wierzeń mieszkańców wyspy Ōto, zawiera w sobie stront, który mógł powstać jedynie w wyniku eksplozji bomby atomowej. Po wygłoszonej przez Yamanego prezentacji zgromadzenie nalega, aby prawdy nie podawać do wiadomości publicznej – konsekwencje tego mogą być opłakane, ponieważ ludzie nadal boją się broni atomowej i wszystkiego, co z nią związane. Wnioskodawca pomysłu nie ujawniania prawdy, Ōyama, nazwany zostaje przez jedną z uczestniczących w posiedzeniu kobiet idiotą, po czym chaos ogarnia całe obrady.

Prawda zostaje ostatecznie podana do wiadomości publicznej. Szybko podjęte zostają kroki mające na celu unicestwienie Godzilli – na wody wyruszają statki zrzucające bomby głębinowe. Yamanemu nie podoba się taka sytuacja – jest zoologiem i uważa, że Godzilla nie powinien zostać zabity, a stać się obiektem badań, ponieważ taka szansa już nigdy się nie powtórzy.

W nocy Godzilla wyłania się z wód w rejonie Zatoki Tokijskiej. Po chwili potwór powraca w odmęty wód, powodując jednak panikę wśród mieszkańców Japonii. Następnego dnia Yamane zapytany zostaje, czy potwora da się jakoś unicestwić, ten jednak odpowiada, że jest to niemożliwe, skoro przeżył tak silne napromieniowanie. Wierzy, że zamiast tego należy go oszczędzić, aby dowiedzieć się, w jaki sposób udało mu się przeżyć.

Córka Yamanego, Emiko, odwiedza współpracownika swojego ojca, doktora Daisukego Serizawę, który przedstawia jej swój sekret. Zszokowana tym co zobaczyła, dziewczyna opuszcza Serizawę przyrzekając, że nikomu nie powie o jego tajemnicy.

Tej nocy Godzilla po raz kolejny wyłania się z wód Zatoki Tokijskiej, tym razem jednak atakując miasto. Jego atak jest stosunkowo krótki, powoduje jednak dużo zniszczeń i śmierci. Rankiem zapada decyzja o postawieniu wzdłuż Tokio wysokiego na trzydzieści metrów płotu, który porazić ma Godzillę napięciem o wysokości pięćdziesięciu tysięcy woltów gdy pojawi się następnym razem. Ludność ewakuowana zostaje do przeciw bombowych schronów, a wojsko szykuje blokady wzdłuż ogrodzenia.

Gdy zapada noc, Godzilla pojawia się po raz kolejny. Potwór bez problemu pokonuje gigantyczne ogrodzenie, a rażony prądem o wysokim napięciu nie odnosi żadnych obrażeń – ogrodzenie zostaje roztopione przez promienie potwora. Wojskowe czołgi są bezużyteczne w walce z Godzillą. Nim noc dojdzie końca, Tokio stanie w morzu płomieni, a śmierć poniesie tysiące niewinnych ludzi. Nim Godzilla ponownie wróci do morza zostanie ostrzelany przez myśliwce, jednak ich atak nawet go nie rani.

Następnego ranka z wielu dzielnic Tokio pozostały tylko zgliszcza. Szpitale są przepełnione, wiele osób uległo napromieniowaniu. Widząc rozmiar zniszczeń i bezmiar ludzkiego cierpienia, Emiko wtajemnicza Ogatę – swojego przyjaciela – w sekret Serizawy w nadziei, że ten zgodzi się wykorzystać go w walce z Godzillą. Serizawa zaprezentował jej superbroń o nazwie oxygen destroyer, która rozkłada cząsteczki tlenu w wodzie, powodując rozpad wszystkich znajdujących się w niej żywych komórek. Broń ta ma siłę rażenia większą nawet niż bomba atomowa. Prowadząc badania nad tlenem Serizawa skonstruował swoją niszczycielską broń, jednak nie chce jej ujawniać w obecnej formie, ponieważ obawia się, że może ona zostać użyta do zniszczenia ludzkości.

Emiko i Ogata odwiedzają Serizawę aby prosić o użycie jego broni, ten jednak odmawia i schodzi do podziemi, gdzie mieści się jego pracownia, aby zniszczyć broń. Dochodzi do krótkiej szarpaniny, jednak Serizawa nie chce się zgodzić na użycie broni. Jeśli oxygen destroyer zostanie użyty, politycy z całego świata będą chcieli go mieć, aby użyć jako broni. Bomba atomowa przeciwko bombie atomowej, bomba jądrowa przeciwko bombie jądrowej, a teraz nowa superbroń przeciwko nam wszystkim. Jako naukowiec... nie – jako ludzka istota – nie mogę na to pozwolić.

Ogata próbuje przekonać Serizawę, że tylko on może uratować świat. Ludzie to słabe zwierzęta – mówi Serizawa. Nawet jeśli spalę notatki, nadal będę znał tajemnicę tej broni. Dopóki nie umrę, jaką mogę mieć pewność, że ktoś nie wykorzysta jej ponownie?

W telewizji nadany zostaje program ukazujący zniszczenia dokonane przez Godzillę i ludzi modlących się o pokój i nadzieję. Pod wpływem tego Serizawa zmienia zdanie i decyduje się użyć broni, ale tylko jeden jedyny raz, po czym pali wszystkie swoje notatki wiedząc, że tak będzie lepiej dla społeczeństwa.

Następnego dnia statek marynarki zabiera Ogatę i Serizawę na wody Zatoki Tokijskiej. Przy pomocy licznika Geigera odnalezione zostaje miejsce, w którym przebywać może Godzilla. Gdy oboje schodzą pod wodę, rzeczywiście natrafiają na potwora. Ogata wydostaje się na powierzchnię, jednak Serizawa – nie chcąc zdradzać tajemnicy swojej broni – odcina linkę za pomocą której wyciągnięty ma być na powierzchnię i używa broni.

Po śmierci Godzilli Yamane mówi: Nie wydaje mi się, żeby Godzilla był jedynym ocalałym przedstawicielem tego gatunku. Jeśli nadal będziemy prowadzić testy z bronią atomową, któregoś dnia kolejny Godzilla może pojawić się w jakiejś części świata. Po tych słowach ludzie zebrani na statku patrzą na słońce, zastanawiając się, czy śmierć Godzilli była końcem, czy raczej początkiem apokaliptycznej ery.

Godzilla co prawda zginął, ale film okazał się takim sukcesem, że rok później w kinach oglądać można było kolejną jego część – Godzilla kontratakuje.

Wersja amerykańska

W roku 1956 powstała nieco zmieniona wersja filmu przeznaczona na rynek amerykański – Godzilla: King of the Monsters! Specjalnie dla potrzeb tej wersji dokręcono parę scen z amerykańskim reporterem (Raymond Burr), zastępując nimi oryginalne kadry z filmu. Film stracił przez to wiele na wartości, ale i tak został entuzjastycznie przyjęty. Wersja amerykańska jest krótsza o około sześć minut od oryginału, spłycone zostało także przesłanie, mimo iż jest to praktycznie ten sam film z kilkoma jedynie zmianami.

Nagrody i nominacje

• Saturny 2007
  • Najlepsze wydanie DVD klasyków kina

Ciekawostki

• Ryk Godzilli powstał poprzez pocieranie nasączonej żywicą rękawicy o struny kontrabasu.
• Jest to pierwszy i ostatni film science-fiction, na który licencję w owym czasie wykupiły wszystkie państwa socjalistyczne.
• Wbrew obiegowemu przekonaniu, Godzilla jest szara, nie zielona.
• Imię potwora pochodzi prawdopodobnie od przezwiska jednego z pracowników wytwórni Tōhō, w której powstały wszystkie filmy z serii. Powstało ono ze słów "kajiura" (jap. wieloryb) i "gorira" (jap. goryl). Inna wersja mówi, że jest to połączenie słów "god" (ang. bóg) i "zilla", co miałoby znaczyć mniej więcej tyle, co "boska jaszczurka".
• Pierwszy kostium Godzilli ważył ponad dwieście funtów (około dziewięćdziesięciu kilogramów), przez co noszący go aktor Haruo Nakajima miał trudności z poruszaniem się po założeniu.
• Odciski stóp Godzilli, które pojawiają się na plaży, w rzeczywistości wykonało japońskie wojsko, które podczas kręcenia scen akurat miało w pobliżu manewry.
• W 2004 roku, na swoje 50. urodziny, Godzilla otrzymała swoją własną gwiazdę w hollywoodzkiej Alei Sław.
• Z tyłu kostiumu wychodziły trzy kable. Dwa z nich służyły do poruszania oczami, a jeden za poruszanie ustami potwora. Osobą odpowiedzialną za te ruchy był Eizo Kaimai. Dopiero przy drugim filmie o Godzilli, kable zostały zastąpione bateriami, które spowodowały że kostium stał się jeszcze cięższy niż ten użyty przy pierwszym filmie.

Źródło

• [[1]] filmweb
• [[2]] wikipedia