Gatunek literacki

LEKSYKON FANTASTYKI

pojęcie

GATUNEK LITERACKI - kategoria systematyki twórczości literackiej, rozumiana jako zespół reguł określających strukturę poszczególnych utworów oraz sposoby ich funkcjonowania wspólne dla wszystkich dzieł, posiadających takie same lub podobne cechy. Gatunek literacki jest jednym z najważniejszych elementów klasyfikacji utworów, podrzędnym w stosunku do rodzaju literackiego (liryka, epika, dramat) oraz nadrzędnym wobec odmiany gatunkowej, określanej też czasem mianem podgatunku. W języku potocznym, a także w niektórych opracowaniach naukowych i krytycznych, określa się fantastykę naukową jako gatunek literacki, a nawet fantastykę również nazywa się gatunkiem. Taka praktyka "nie odpowiada temu, co w języku polskim jest rozumiane pod pojęciem gatunku literackiego, lecz temu, co termin ten oznacza w języku angielskim lub francuskim" (B. Okólska). Tak więc nie wydaje się właściwe określanie tym mianem ani fantastyki, która jest specyficznym typem literatury, ani jej odmian, które mogą występować w różnych gatunkach epickich (np. w powieści, noweli, opowiadaniu) lub dramatycznych. Przedstawione rozumienie gatunku literackiego nie jest wszakże powszechnie przyjęte. Nie ma jak dotąd jednej obowiązującej teorii w tym zakresie i różne szkoły badawcze różnie określają zarówno zakres tego pojęcia, jak i ustalają odmienne kryteria klasyfikacji materiału literackiego.

(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)