Fantastyka obyczajowa

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
pojęcie


FANTASTYKA OBYCZAJOWA - potoczne określenie utworów, przedstawiających w świecie powieściowym, usytuowanym bądź to w przyszłości, bądź też w rzeczywistości alternatywnej (Świat alternatywny|świat alternatywny]]), przemiany obyczajowe, zachodzące w określonych grupach społecznych. Odmienne obyczaje fantastycznego świata tkwią z reguły korzeniami w pewnych dawnych (z punktu widzenia czasu akcji) wydarzeniach, które wpłynęły głęboko na hipotetyczną świadomość bohaterów, odpowiednio ją ukształtowały i spowodowały wytworzenie odpowiednich form zachowania, najczęściej już niezrozumiałych dla młodego pokolenia, a tym bardziej dla przybyszów z zewnątrz. Fantastyka obyczajowa w modelowo czystej postaci spotykana jest bardzo rzadko. Najczęściej w utworach pojawia się jedynie wycinkowy obraz lub jakiś symptom istnienia fikcyjnej obyczajowości w świecie przedstawianym dla innych celów. Jest to odmiana trudna, wymagająca nie tylko dużej wyobraźni, ile i niepospolitego talentu. Do jej urzeczywistnienia niezbędna jest bowiem niejako dwustopniowa konstrukcja świata. Przede wszystkim zbudowana być musi fantastyczna podstawa faktograficzna, a więc cały splot wydarzeń, które zmieniły oblicze rzeczywistości, a które w utworze nie są ukazane, a co najwyżej przywoływane, często w zniekształconej wersji, jako uzasadnienie określonych form zachowania. Wydarzenia te tkwią przecież w zamierzchłej przeszłości, podobnie jak źródła wielu naszych współczesnych obyczajów.

Jako przykłady utworów zbliżonych w mniejszym lub większym stopniu do fantastyki obyczajowej wymienić można Poczwarki Wyndhama, Diunę Herberta, Velvę Borskiego, a także "List z Dune" Zimniaka. Wszędzie jednak fantastyczny obyczaj stanowi swego rodzaju margines.

(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony