Bursztyn
LEKSYKON FANTASTYKI | |
fiction |
BURSZTYN — „kamień”, powstający z kopalnej żywicy drzew iglastych, znany także z historii wierzeń.
Nazwa
Bursztyn to po grecku elektron. W Chinach jego nazwa - hubo - oznacza dosłownie duszę tygrysa. Jego staropolska nazwa to jantar. Po niemiecku brzmi bornstein, co oznaczało płonący kamień.
Rodowód
W mitologii greckiej bursztyn uchodził za łzy Heliad, córek słońca, Heliosa, które opłakiwały śmierć swojego brata Faetona, a także za łzy Meleagryd, które także opłakiwały śmierć brata, Meleagra. W mitologii skandynawskiej również powstaje z łez, łez bogini Freyi, przez swojego męża, boga Oda również powiązanej ze słońcem. Powszechne było przekonanie, zarówno w folklorze jak w i mitologii, iż bursztyn powstał z żywicy. Pierwsze z wierzeń płynnie przechodzi w drugie. I tak łzy Heliad, obróconych przez bogów w topole, zamieniają się w żywicę. Z kolei Rzymianie wierzyli, że źródłem bursztynu jest mocz rysia.
Chińczycy wierzyli, że dusza tygrysa po śmierci obraca się w bursztyn. Stąd jego chińska nazwa, hubo, oznacza duszę tygrysa.
Miejsce
Za miejsce wydobycia bursztynu uchodziła legendarna rzeka Eurydos. Według wierzeń miała ona swój początek w Kraju Hiperborejczyków, a więc tam, skąd na północ wiódł rzeczywisty szlak bursztynowy. Bursztyn wiązano z tą mityczną krainą, a także z północą.
Charakterystyka
W Grecji wiązany był ze słońcem. Z bursztynu sporządzano amulety. Miał odstraszać złe duchy. Wierzono, że zawiera w sobie uwięziony blask słoneczny. Symbolicznie wiązany z długowiecznością. Znalazł zastosowanie także w medycynie ludowej, gdzie uchodził za skuteczny środek na bóle i choroby gardła.
Literatura
- Słownik sterotypów i symboli ludowych, t. 1, pod red. Bartmiński J., Lublin 1996.
- Scott C., Encyclopedia of Crystal, Gem & Metal Magic, St. Paul 1996.
- Nozedar A., The illustrated signs & symbols sourcebook. An A to Z compendium of over 1000 designs, New York 2010.
- Malinowski G., Zwierzęta i rośliny w Geografii Strabona, Wrocław 1999.
- Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
- Eberhard W., Symbole chińskie. Słownik, Kraków 1996.
- Immacolata M. M. ,Mity i magia ziół, Kraków 2006.
- Schmidt J., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
- Stankiewicz L., Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław. 2008.
(aut. Izabela Ozga)