Baśń mityczna

LEKSYKON FANTASTYKI

pojęcie

BAŚŃ MITYCZNA (inne nazwy: baśń magiczna, prabaśń) - fantastyczna opowieść stanowiąca luźny zlepek motywów i epizodów, pozbawiona zwartej kompozycji fabularnej, wyrażająca magiczną i nadnaturalną interpretację otaczającego świata. Baśń mityczna była bardzo blisko spokrewniona z mitem, ponieważ wyrażała stan świadomości i mierzenia pierwotnego człowieka, który pragnął zrozumieć i wyjaśnić groźne zjawiska otaczającej go przyrody, wskazać ich przyczynę oraz doszukać się w chaosie niezrozumiałych zdarzeń i nie uświadomionych niepokojów jakiegoś logicznego porządku. W tym sensie była ona próbą stworzenia jakiejś koncepcji epistemologicznej, która ujmowałaby w przystępny sposób to wszystko, co stanowiło tajemnicę bytu i napawało lękiem. Stąd też jako prosta konsekwencja pojawia się w niej wiara w nieustającą ingerencję sił nadprzyrodzonych a także poszukiwanie oparcia w magicznych obrzędach, mających ułatwić opanowanie, antropomorficznie pojmowanej, przyrody. Cechy te zachowała również późniejsza baśń ludowa, uwolniona już od poznawczych zobowiązań i stająca się autonomiczną fikcyjną rzeczywistością, wyrażającą ludzkie tęsknoty do świata wolnego od lęku i biedy, zorganizowanego według praw biorących w obronę ludzi szlachetnych i sprawiedliwych (baśń).

(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)