Tekst źródłowy

{{Autor
| Imię                        =Aleksander 
| Nazwisko                    =Wat
| Grafika                     =Aleksander wat.jpg
| Podpis                      = 
| Rok urodzenia               =1900
| Dzień miesiąc urodzenia     =1 maja
| Miejsce urodzenia           =Warszawa
| Rok śmierci                 =1967
| Dzień miesiąc śmierci       =29 lipca
| Miejsce śmierci             =Antony
| Narodowość                  =Polska
| Ważne dzieła                =
| nagroda1                    =
| nagroda2                    =
| nagroda3                    =
| nagroda4                    =
| nagroda5                    =
| nagroda6                    =
| nagroda7                    =
| nagroda8                    =
| nagroda9                    =
| nagroda10                   =
| www                         =
| kontakt                     =
| kategoria                   = Autor
| kategoria2                  = Tłumacz
}}
<categorytree mode=all style="float:right; clear:right; margin-left:1ex; border:1px solid gray; padding:0.7ex; background-color:white">Przekład Aleksander Wat</categorytree>
Aleksander Wat, właściwie Aleksander Chwat (ur. 1 maja 1900 w Warszawie, zm. 29 lipca 1967 w Antony) – polski pisarz i poeta z kręgu futurystów pochodzenia żydowskiego. Był również tłumaczem literatury anglosaskiej, francuskiej, niemieckiej, rosyjskiej i radzieckiej.

Współtwórca polskiego futuryzmu. W 1919 współaranżował „pierwszy polski występ futurystyczny”.

Studiował na Wydziale Filologicznym UW. Debiutował w 1920 na łamach prasy jako poeta. W latach 1921–1922 był redaktorem czasopisma „Nowa Sztuka”, a w latach 1924–1925 „Almanachy Nowej Sztuki”. 1929–1931 redaktor „Miesięcznika Literackiego” i kierownik Spółdzielni Wydawniczej „Tom”. W latach trzydziestych był kierownikiem literackim Wydawnictwa Gebethner i Wolff. Po powrocie do Polski w 1948 został redaktorem naczelnym Państwowego Instytutu Wydawniczego.

Na początku lat 20. odbywał w Ostrowie Wielkopolskim służbę wojskową w złożonym z ochotników 221 pułku piechoty. Od końca lat 20. sympatyzował z komunistami, współredagował zawieszony w 1931 roku „Miesięcznik Literacki” – pismo o kierunku marksistowskim. Pod koniec lat 30. redaktor w znanym wydawnictwie Gebethner i Wolff. Po wybuchu wojny ucieka na wschód. 19 listopada 1939 roku podpisał oświadczenie pisarzy polskich witające przyłączenie Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej. W styczniu 1940 został we Lwowie aresztowany wraz z Władysławem Broniewskim przez NKWD w zorganizowanej prowokacji. Więziony m.in. na Łubiance i w Saratowie, następnie zesłany do Kazachstanu. W Ałma Acie odnajduje żonę Paulinę (Olę) Watową i 9-letniego syna Andrzeja. Był następnie delegatem regionalnym Rządu RP, odmówił przyjęcia obywatelstwa radzieckiego. Wrócił w 1946 do Polski, już pozbawiony sympatii do komunizmu. Od 1959 przebywał na emigracji. Po wyjeździe na Zachód robił sobie rozmaite nadzieje, ale większość z nich nigdy się nie spełniła. Kilkanaście miesięcy pracował we Włoszech jako redaktor polskiej serii w mediolańskim wydawnictwie Umberta Silvy. W 1961 osiadł w Paryżu. Nękany przewlekłą chorobą (zespół Wallenberga, powodujący ostre bóle głowy) popełnił samobójstwo poprzez przedawkowanie leków przeciwbólowych. Został pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.

Siostrą Aleksandra Wata była znana aktorka dramatyczna Seweryna Broniszówna.

O losach Aleksandra, Oli i Andrzeja Watów w czasach radzieckich opowiada paradokumentalny film Roberta Glińskiego Wszystko, co najważniejsze. Watowi poświęcił także piosenkę p.t. "Aleksander Wat" Jacek Kaczmarski.

Opublikował m.in. tom prozy dadaistycznej ''Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka'' (1920); zbiory poezji: ''Wiersze'' (1957); ''Wiersze śródziemnomorskie'' (1962); ''Ciemne świecidło'' (Paryż 1968). Swoje wspomnienia zawarł w mówionym pamiętniku ''Mój wiek'' (wyd. z zapisu magnetofonowego ze wstępem Cz. Miłosza t. 1-2, Londyn 1978). Przełożył m.in. ''Braci Karamazow'' F. Dostojewskiego (1927), ''Annę Kareninę'' L. Tołstoja (1929) oraz utwory I. Turgieniewa, A. Ostrowskiego, W. Korolenki, A. Czechowa, I. Erenburga, a także opowiadania H. Manna, O. Bernanosa, O. Henry'ego. 

„Fantastyką intelektualną" nazwał Ignacy Fik tom opowiadań Alekandra Wata [[Bezrobotny Lucyfer]] (F. Hoesick, W. 1927; wyd. 2 niepełne - Czytelnik, W. 1960: Bezrobotny Lucyfer; Żyd wieczny tułacz; Królowie na wygnaniu; Historia ostatniej rewolucji w Anglii; Czyście nie widzieli ulicy Gołębiej?; Prima Aprilis; Hermafrodyta; Niech żyje Europa; Tom Bill). Dziś uważa się raczej, iż jest to rodzaj groteskowych opowieści parabolicznych o tematyce ogólnocywilizacyjnej, że patronuje temu zbiorowi katastrofizm, przekonanie o kryzysie kultury, upadku i przemianach wartości moralnych, nadciągającej zagładzie wolności i prawa do samostanowienia. Zbiór opowiadań Aleksandra Wata można postawić obok utworów St.I. Witkiewicza, R. Jaworskiego, J. Kurka. Fantastyka naukowa nie pojawia się tu w gatunkowo czystej postaci, jest raczej bliższa odmianie, którą Witold Ostrowski określił mianem fikcyjnej historii przyszłości (np. Żyd wieczny tułacz).


==Twórczość fantastyczna==
*[[Bezrobotny Lucyfer]]  1927  zbiór opowiadań

==Opowiadania==
*Bezrobotny Lucyfer
*Żyd wieczny tułacz
*Królowie na wygnaniu
*Historia ostatniej rewolucji w Anglii
*Czyście nie widzieli ulicy Gołębiej?
*Prima Aprilis
*Hermafrodyta
*Niech żyje Europa
*Tom Bill

==Inna twórczość==
*1920 Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka
*Gga. Pierwszy polski almanach poezji futurystycznej (wraz z Anatolem Sternem, Warszawa, 1920),
*Wiersze,
*Wiersze śródziemnomorskie,
*Ciemne świecidło,
*Mój wiek. Pamiętnik mówiony (1977; wydanie krajowe – Warszawa, 1990) będący świadectwem duchowego dojrzewania autora i wnikliwą diagnozą komunizmu. 
*Ucieczka Lotha nie ukończona powieść, wydana we fragmentach.